ትርጕም ናይ ጥንተ ኣብሶ 4ይ ክፋል

ጥንተ ኣብሶ ዝብል ስያሜ ውፅኢት ወይ ከኣ ጥምረት ናይ ክልተ “ጥንትን” “ኣበሳን” ዝብሉ ቓላት እዩ።  

1ይ። “ጥንት” ወጠነ ካብ ዝብል ናይ ግእዝ ቃል ዚወፀ ኾይኑ ትርጕሙ “ምጅማር” ማለት እዩ። ጥንት = “መጀመርታ”

2ይ። “ኣበሳ” መበገሲኡ “አበሰ” ዝብል ናይ ግእዝ ግሲ እዩ። ትርጕሙ ድማ በደለ፡ አበሳ በደል ማለት እዩ። ክልቲኦም ቃላት ኪጣመሩ ኸለዉ “ናይ መጀመርታ በደል” ጥንተ አብሶ ዝብል ትርጕም ይህቡ። ናይ መጀመርታ በደል ዚተባህለ ድማ፡ ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝረኣናዮ እቲ ናይ መጀመርታ ሰብ (ኣዳም) ሕጊ ምፍራሱ እዩ (ዘፍ 3፡16)

 ጥንተ አብሶ ንምግላጽ ግእዝ “አበሳን ጌጋይን” ዝብሉ ቃላት እናቐያየረ ይጥቀም። ሓደ ሓደ ጊዜ ውን “ኃጢአት” ዝብል ቃል ኣብ ጥቐሚ ይውዕል እዩ። መተርጕማን ብወገኖም ነዞም ሠለስተ ቃላት ንሠለስተ ዚተፈላለዩ ዓይነት ኃጢአታት መግለጺ ተጠቒሞምሎም ኣለዉ። ንኣብነት፦

 መጋቤ ሓዲስ ታመነ ኣበበ ናይ ገፋ ገብርኤል ናይ ሓድሽ ኪዳን መምህር፡ ኣብ ማቴዎስ 6፡12 ንዘሎ ኣቡነ ዘበሰማያት፡ ነታ “ህድግ ለነ ኣበሳነ ወጌጋየነ” ትብል ቃል “ኣበሳነ ወጌጋየነ” ኣብ ሓደ ቦታ ምህላወን ኪትርጕሙ ኸለዉ፡ “አበሳ ናይ ዓመት በደል፡ ጌጋ ድማ ናይ ዕለት በደል” ብምባል ይትርጕምዎ። 

ናይ “ኃጢኣትን ኣበሳን” ፍልልይ ብዝምልከት ድማ ናይ ግእዝ መጽሓፍ ቅዱስ “ኃጢአትየ ነገርኩ ወኣበሳየ ኢኀባእኩ” ንዝብል ናይ ትግርኛ መጽሓፍ ቅዱስ “ኃጢኣተይ ኣፍለጥኩኻ በደለይ ውን ኣይሠወርኩን” ብምባል ኣቐሚጥዎ ኣሎ።(መዝ 34፡5) ትርጓሜኡ ድማ “ንኣሽቱ ኃጢአተይ ነገርኩኻ፡ ዓበይቲ ኃጢአተይ (ኣበሳይ) ውን ኣይሠወርኩን” ብምባል፡ ኃጢኣትን በደልን፡ ንእሽተይን ዓቢይን ንዝኾኑ ኃጢኣታት ፈላሊኻ ንምጽዋዕ ተጠቒምሎም ኣሎ። 

ብተመሳሳሊ “ሕጽበኒ ወአንጽሐኒ እምኃጢአትየ፡ ወእምአበሳየኒ ኣንጽሐኒ” ንዝብል ኣብ መዝ 51፡2 ዘሎ ቃል ኺትርጕምዎ ኸለዉውን “ኃጢኣት ንእሽተይ፡ ኣበሳ ድማ ዓቢይ” እናበሉ ፈላልዮምዎ ኣለዉ።

 ብኻልኦት ቋንቋታት ንኃጢኣት (sin = ኃጢኣት፡ iniquity = ኣበሳ፡ transgression = ሕጊ ምስዓር ብዝብል ይጥቀምሎም።

 ንኣዳማዊ ኃጢኣት ብዙኅ ጊዜ ኣበው ቁራኝነት እናበሉ እዮም ዝጽውዕዎ። “ወበድልወት ኮነ ኩነኔ ከመ ይፍቅዱ ኀበ ኣእምሮቱ እስመ ትዝምደ እጓለ እመሕያው ጻመወ እምነ ዲያብሎስ ወኣጋንንቲሁ ወኢደለወ ይትረሳዕ ለዝልፉ በሙስና ወበእንተዝ ጽሕቀ እግዚአብሔር ለእጓለ እመሕያው ከመ ይድኀን…..ናይ ደቂ ሰብ ባህርይ ብዲያብሎስን ሠራዊቱን ብቁራኝነት ተታኂዙ ደኺሙ ሰለ ዝነበረ……ናብ ብዙኅ ኃጢኣት ዝዘምበሉ ኮኑ፡ ማራኺ ኣብ ልዕሊ ዝማረኾም ከም ዝሥልጥን ናይቲ ዝሞተ ሥጋ ኣብ መቓብር ነፍሱ ድማ ኣብ ሲኦል ኣብ ገሃንም ተቖራንዮም ይነብሩ ነበሩ። ኣዳም ካብ ዚተፈጥረሉ ዘመን ጀሚሩ 5500 ዘመን ክሳዕ ዝፍጸም ኣብ ቁራኝነት ነበሩ..” 

ኣዳማዊ ኃጢኣት ብዙኅ ጊዜ “ቁራኝነት” ብዝብል መጸውዒ እኳ እንተተፈልጠ ጥንተ ኣብሶ ዝብል መጸውዒ ፈጺሙ ኣይፍለጥን እዩ ማለት ግና ኣይኮነን።

 ናይ ደገ ጽሑፋት ድማ ንኣዳማዊ ኃጢኣት “Original Sin, Adamic guilty, Hereditary sin, Original coruption, ዝብሉ ቃላት ይጥቀሙ። ናይ ምብራቕ ኦርቶዶክስ ድማ “እቲ በደል ናይ ኣቦታትና ናይ ኣዳምን ሔዋንን ጥራይ ደኣ እምበር ንሕና ኣይንወርሶን ኢና፡ ንሕና ቅጽዓቱ ፍዳኡ ጥራይ ኢና ንቕበል” ንኽብሉ ብብዝኂ  Ancesteral Sin (ናይ ኣቦታትና ኃጢአት) ዝብል ቃል ይጥቀሙ።

ጥንተ ኣብሶ ምሥጢራዊ (መጽሓፍ ቅዱሳዊ) ትርጕሙ

 ኦሪት ዘፍጥረት ምዕራፍ 3፡17 ከም ዝነገረና ኣዳም ኣምላኻዊ ትእዝዝ ብምፍራሱ “ርግምት ትኩን ምድር በተግባርከ፡ ምድሪ ብሰንክኻ ርግምቲ ትኹን” ዝብል ኣምላኻዊ መርገም በጽሖ። እዚ መርገም እዚ ኣብዚ ተወሲኑ ኣይተረፈን። ምድሪ ዝብል ቃል ኣቦታትና “በስመ ኀዳሪ ይጼዋዕ ማኅደር”  (ማኅደር ብስም ኃዳሪ ይጽዋዕ) ከም ዝብሉ፡ ኣብ ምድሪ ዝነብሩ ኵላቶም ደቂ ኣዳም በጽሐ ማለት እዩ።

 “በጌጋየ ኣዳም ኣሐዱ ብእሲ ቦአት ኃጢኣት ውስተ ዓለም” ከም ዝብል (ኃጢአት ንዅሉ ሰብ ኃጥእ ኣበለቶ” ሮሜ 5፡12 መክ 9፡3 ኤር 17፡9

ሕጊ ምፍራስ ዘምጽኦ ሳዕቤን

ኣቡነ መልከ ጼዴቅ ንሊቃውንት መሠረት ብምግባር ንኣዳም ኃጢኣት ምስ ሠርሕ ዝሰዓብዎ ነገራት ኣብ 3 ይምድብዎም።

1. ብጥንተ ፍጥረት ዚተዋህቦ ውልድነት ምውሳድ

2. ብመንፈስ ምእራግ (ብልየት ምርካብ)

3. ካብ ማኅደርነት ናይ መንፈስ ቅዱስ ምውፃእ እዮም። 

7.28 ናይ ሃገርና ሊቃውንት ብዛዕባዚ

 “ብንፍሓት ዝኃደሮም ጸጋ (ሃብቲ) መንፈስ ቅዱስ፡ ውሉድነት ሥላሴ (ሃብቲ ውልድና) ተገፈፈ። ዕርቃኖም ተረፉ፡ ክብሪ ሰኣኑ።  በዚ ምኽንያት እዚ ድማ ኣብ ልዕሊ ሞተ ሥጋ ሞተ ነፍሲ ተፈሪድዎም፡ ብኣርዑት መርገመ ሥጋን መርገመ ነፍስን ተቖሪኖም ካብ ሓድነት እግዚአብሔር ተፈልዩ። ስለዚ ጸጋኦም ተገፈፈ. . . እኩያት ፍትወታት (ፍትወታተሥጋ) ኃየሎም፡ ባህርይኦም ደኺሙ ንኃጢኣት ዚስዕር ዝነበረ ኣእምሮኦም ብፈተነታት ሰይጣን ብቐሊሉ ዚሰዓር ስለ ዝኾነ፡ ኣብ ዚተረፈ ብድኅሪኦም ዝመጽእ ወለዶ ምፍራስ ሕጊ ስስዕቲ ትዕቢት ትህኪት ክፍኣት ድንቁርና ነገሠ፡ እዚ ዅሉ እዚ ኸኣ እቲ ናይ መጀመርታ ኃጢኣት ጥንተ ኣብሶ ዘምጽኦ ጸገም እዩ። 

ፖፕ ሺኖና 3ይ ናይ ግብጺ ፓትርያርክ ዚነበሩ

 ናይ ግብጺ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ፓትርያርክ ዚነበሩ ፓፕ ሺኖዳ 3ይ ናይ ኣዳምን ሔዋንን ቅጽዓት ብኸምዚ ዚስዕብ ይገልጽዎ። ናይ መጀመርታ ወለዲ ኣዳምን ሔዋንን ብቕጽበት ዝሞቱሉ ካልእ መገዲ ኣሎ። 

1ይ. ናይ ሞራል ሞት ናይ መጀመርታ ፍጥረት ብእግዚኣብሔር ኣርኣያ ዝነበሩሉ ናይ መለኮት ኣምሳል ዘጥፍእሉ እዩ ዘፍ 1፡26-27።ኣዳም ኃጢኣት ምስ ሠርሐ “ሓመድ ኢኻ እሞ ናብ ሓመድ ክትምለስ ኢኻ” ተባህለ ስለዚ ኣቐዲሙ ናይ እግዚኣብሔር ኣምሳል ዝነበረ አዳም ሓመድ ኮነ። በዚ ሞራላዊ ውድቀት  ኣዳም ካብታ ገረብ ቅድሚ ምብልዑ ዝነበሮ ቅድስናን ንጽሕናን ሰኣነ፡ ክፉእ ነገር ዘፍልጦ ፍልጠትውን ረኸበ። ልብሲ ዘይብሉ ዕራቖቱ ኮነ (ዘፍ 3፤21)  

2ይ. ካብ እግዚኣብሔር ዝፈሊ መንፈሳዊ ሞት ውን ኣሎ። ኣዳም ንእግዚኣብሔር ፈርሀ ካብ እግዚኣብሔር ክኅባእ ድማ ጀመረ። ወዱ ዝጠፍኦ ኣቦ ከም ዝተዛረቦ ኃጢኣት ብርግጽ ሞት እዩ። ሉቃ 15፡24 1ይ ጢሞ 5፡6 ራዕ 3፡1 

 3ይ. ኣዳምን ሔዋንን ኣብ ናይ ዘለዓለማዊ ናይ ሞት ቅጽዓትውን ነበሩ። ድኅሪ ምሟቱ ናብ ሲኦል ወረደ፡ ናይ ክርስቶስ ድኅነት ድማ ተጸበየ። ናይ ኣበው መጻሕፍቲ ቅዱስ ኣቡሊድስ ዘሮም ውን “ካብ ኣዳም ክሳዕ ሙሴ ብድኅሪ ሙሴ ውን ክሳዕ መስቀል ክርስቶስ ዝነበሩ ቅኑዓት ኣቦታት ብምኽንያት ኣዳም ሞት ከም ዝገዝኦም ይትርኽ”