ትርጕም ናይ ጥንተ ኣብሶ 2ይ ክፋል

1.1.1 ናይ ካልኦት ኣብያተ ክርስቲያን መርገጺ ምስ ንርኢ ድማ፥

 ካቶሊካውያን “every spiritual soul is created immediately by God- it is not “prodused” by the parents (http;//www.vatican.va/archive/ENG0015/_P1B.HTM#-CR) ብምባል ነፍሲ ወከፍ ጥንሲ ሸዑ ሽዑ ሓድሽ ነፍሲ ከም ዝፍጠረላ ይምህሩ።Creationism ዝብል ኣመሃህራ እዩ።

 ናይ ግብጺ ኮፕቲክ ቤተ ክርስቲያን ድማ “the soul comes in to existence as soon as the sperm and the egg unit” “ነፍሲ ናብ ምምባር እትመጽእ (ትፍጠር) ዘርኢ ወዲ ተባዕታይ ምስ እንቋቕሖ ናይ ጓል ኣንስተይቲ ኣብ ዝራኸበሉ ቅጽበት እያ” (htt;//www.suscopts.org/q&a/index.php?qid=1233&catid=348) ከም ዝብሉ ኣንቢብና ኣለና። እዚ ናይ ግብጻውያን ብሂል ምስ ናትና ዝጋጠም ይመስል። 

 ካብ ኣቦታት ተዋሒስና ንክርቢት ምሳሌ ንግበራ። ናይ ወዲ ዘርኢ ናይ ክርቢት ዕንጨት እዩ። እታ ሰበይቲ ድማ ሰፈር ክርቢት ንበላ። እቲ ዕንጨት ነቲ ባኮ ናይ ክርቢት ብጎኒ ምስ ሃረሞ (ምስ ሸርጠጦ) ሓዊ ይፍጠር። ነፍሲ ውን ከምኡ ከም ሓዊ እያ። እቲ ባኮ ናይ ክርቢት በቲ ዕንጭት ምስ ተሸርጠጠ ጥራይ እዩ ሓዊ ክህልው ዝኽእል። ናይ ነፍሲ ህላዌ ድማ ድኅሪ ርክብ ናይ ወድን ጓልን  እዩ። ንሕና ከምዚ ኢና ንኣምን።

ናይ protestant መርገጺ ዝተፈላለየ ብምዃኑን ኣብዚ ጉዳይ ድማ ብዙኅ ኣተኩሮ ናይ ምሃብ ዝምባለ ስለ ዘየለን መርገጺኦም ከምዚ እዩ ንምባል ይኸብድ እዩ። ኣብ ክንድኡስ ዝተፈልየ መርገጺ ናብ ዘለዎም ናይ ቤተ ክርስቲያንና ሊቅ ንኅለፍ።

1.2 ኣለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ፥ “ነፍሲ ኣብቲ ካብ ናይ ኣቦን ኣደን ዘርኢ ዝተኸፍለ ዘርኢ እምሃበ ኣልቦ መጺኣ ደኣ ትኃድር እምበር ንሳ ኣይትኽፈልን እያ” ይብሉ።

1.2.1 ኣለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ፥ኣብ መጽሓፈ “ሰዋስው ወግስ” ብዛዕባ ናይ ነፍሲ ኣፈጣጥራ ኪገልጹ ኸለዉ “ነፍሲውን ከም ናይ ኣዳም ነፍሲ ካብ ናይ ፈጣሪ ኡፍታ በንጽሐ ጠባይዕ ተረኺባ፡ ካብ ኣቦን ኣደን ኣብ ዘተኸፈለ ዘርእን ደምን ትኃድር እምበር ንሳ ኣይትኽፈልን እያ”  ኪትፍጠር ከላ ከም መላእኽቲ ናጽነትን ፍልጠትን ሥልጣንን ዘለዋ፡ ዝፈተወቶ ኪትገበር ትኽእል ነባቢት ለባዊት ፍጽምቲ ኣካል እያ እምበር ምስ ሥጋ ካብ ኣቦን ኣደን ስለ ዘይተኸፈለት በብንእሽተይ ምዕባይ ኣየድልያን እዩ። እቲ ገዚፍ መሣርሒኣ (ሥጋኣ) ክሳብ ዝዓብን ክሳብ ዝጸንዕን ብገዛእ ርእሳ ኪትሠርሕ ትኽእል እያ። ብርቀታ ትሠርሖ ግና ብዘይካ ፈጣሪኣ ዝፈልጣን ዝፈልጠላን የልቦን” ይብሉ (ኣለቃ ኪዳነ ወልድ ገጽ 26)

1.2.2 ሃለቃ ናይ ቅዱሳት መጻሕፍቲ ጥቕስታት፡ ናይ ወንጌል መቅድም ኣዋልደ መጻሕፍትን ከም መረዳእታ (መወከሲ) ይጠቕሱ። ካብ መጽሓፍ ቅዱስ “እቲ ንሰማያት ዝፈጠሮን ዝገተሮን፡ ንምድርን ንሳ እተብቊሎን ዝዘርግሔ፡ ነቲ ኣብኣ ዘሎ ሕዝቢ ኸኣ ትንፋስ ዝሃበ፡ ነቶም ኣብኣ ዚመላለሱ ድማ መንፈስ ዝሃበ እግዚአብሔር ኣምላኽ ከምዚ ይብል(ኢሳ 42፡5)” ካብ ዝብል ንባብ “ነቶም ኣብኣ ዚመላለሱ ድማ መንፈስ ዝህብ፡ ወነፍሰ ለእለ ይነብሩ ዲቤሃ” ንዝብል ንባብ ነፍሲ ብቐጥታ ካብ ፈጣሪ ትወሃብ እምበር ካብ ኣቦን ኣደን ዘይትኽፈል” ከም ዝኾነት ንመረጋገጺ ይጥቀምሉ። ብተመሳሳሊ ኣብ (ኤር 1፡5 ዘካ 12፡1ን መዝ 22፡10) ነፍሲ ርእሳ ክኢላ ብዛዕባ ምዝራብ፡ ምምላኽን ምፍላጥን ንኣበሃህላኦም ከም መረድኢ ይጥቀምሎም። እንተኾነ ግና ናይቶም ጥቕስታት ኣንድምታ ናይ ትርጓሜ መጻሕፍትና ምንባባት ናይ ፈጣሪ ኣቐዲሙ ምፍላጥ ናይ ሰብ ኣእምሮ (ምግናዛብ) ንምግላጽ ናይ ነፍስን ሥጋን ውሕደትን ናይ ጐይታ ካብ ማኅፀን ጀሚሩ ዝሕልወና ምዃኑ ንምርኣይ ከም ዝተጻሕፉ ጌሮም እዮም ዝትርጉምዎም።

ንኣብነት “ነቶም ኣብኣ ዚመላለሱ ድማ መንፈስ ዝህብ፡ ወነፍሰ ለእለ ይነብሩ ዲቤሃ” ዝብል ናይ ኢሳይያስ ንባብ ኪትርጎም ከሎ “ኣብኣ ንዚነብሩ ሰባት ነባቢት ነፍሲ ዘዋሓሕድ” ተባሂሉ እዩ ተተርጕሙ ዘሎ (መጽሓፈ ኢሳይያስ ንባቡና ትርጓሜው ገጽ 279) “ነፍሲ ዝህብ” ዝብል ምሥጢራዊ ትርጉሙ ነፍሲ ዘዋሓሕድ ተባሂሉ ተቓኒዑ ተተርጕሙ ኣሎ።

1.2.3 ኣብ ዘካ 12፡1 “ናይ ሰብ መንፈስ ዝሠርሐ፡ ወይፈጥር ነፍስ ላዕለ ሰብእ” ዝብል ንባብ ድማ ኣንድምታኡ “ኣእምሮ (ፍልጠት) ኣብ ሰባት ዘኅድር” ተባሂሉ እዩ ተተርጕሙ ዘሎ።(ዳንኤልና 12ቱ ደቂቀ ነቢያት ንባቡና ትርጓሜው ገጽ 399) ከምኡ ውን መዝ 22፡10።

 “ካብ ማኅፀን ወላዲት ኣባኻ ወደቕኩ” ዝብል ቃል “ብናትካ ፍቓድ ሰብ ኮንኩ፡ ተገደፍኩ/ወደቕኩ ማለቱ ካብ ኣቦ ዘርኢ ካብ ኣደ ደም ስለ ዝኽፈል እዩ” ካብ ምባል ኃሊፉ ዝኾነ ሰብ ክፍጠር ከሎ ነፍሱ ቅድሚ ሥጋ ከም ዝነበረት፡ ወይ ልክዕ ከምታ ናይ መጀመርታ ናይ ኣዳም ነፍሲ ሽዑ ንሽዑ ኡፍ ብምባል ከም ዝተፈጠረት ኣይገለጽን እዩ።(መዝሙረ ዳዊት ንባቡና ትርጓሜው ገጽ 136) 

ብሓፈሻ እዞም ጥቕስታት ከም’ዚ ሃለቃ ዝብልዎ ነፍሲ ካብ ወላዲ ከም ዘይክፈል ኣይነግሩናን እዮም። ናይ ነፍሲ ባህርይ መግለጺታትን ናይ ፈጣሪ ኣምላኻዊ ሓለዋን ጥራይ እዮም ዘርእዩና። በዚ ኣጋጣሚ “ነፍስን” “መንፈስን” ዝብሉ ቃላት ብኣዘራርባ ዝተፈላለዩ መሲሎም እኳ እንተቐረቡ፡ ትርጉሞም ግና ሓደ ከም ዝኾነ ኪንርዳእ ይግብኣና። ግብጻውያን ግና ነፍስን መንፈስን በበይኖም ከም ዝኾኑ ይዛረቡ።(htt;//www.suscopts.org/q&a/index.php?qid=578&catid=348);; ናትና ሊቃውንት ግና ብኣንጻሩ ንሓድነቶም የስምርሉ።(ኣባ መልከጼዴቅ ገጽ 137 የመጽሓፍ ቅዱስ መዝገበ ቃላት ገጽ 137)

1.2.4 ካብ መጽሓፈ ቅዳሴ ኣለቃ ኪዳነ ወልድ “ኣንታ ንኅፃን ካብ ሕቖ ኣቦኡ ኣውፂእካ ናብ ናይ ሰበይቲ ማኅፀን እትልእኮ! ብረቂቕ ሰፋድድ ትጥቕልሎ ማይ ምስ ኮነ በጽቢጽካ ተርግኦ። ናይ ሕይወት መንፈስ ድማ ኡፍ ትብለሉ። ንዝኾነ ይኹን ኣብ ኣርብዓ መዓልቲ ትሸሞ፡ ንሃብቲ ይኹን ንድኽነት ንምጽዳቕ ይኹን ንምኹናን” ዝብል ናይ ቅዱስ ኣትናቴዎስ ቁ 113 ቅዳሴ ጠቒሶም “ነፍሲ ካብ ኣቦን ኣደን ኣብ ዝተኸፍለ ዘርኢ ደኣ ትኃድር እምበር ንሳ ኣይትኽፈልን እያ” ዝብል ጽኑዕ መርገጺኦም የትርርዎ (ኣለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ ገጽ 25)። እንተኾነ ግና ነዚ ንባብ እዚ ኣበው ኪትርጉምዎ ኸለዉ ንኣፈጣጥራ ነፍሲ ዘይኮነስ “ክሳዕ 40 መዓልቲ እቲ ጥንሲ ማይ ኮይኑ ይጸንሕ። ኣይፍለጥን እዩ። ኣብ 40 መዓልቲ ከም ጭራ ኾይኑ ይርአ። ጽዒሩ ዝኸብረሉ፡ እንተ ተሃከየ (እንተ ተዓበየ) ድማ ዝሽገረሉ፡ ጽቡቕ እንተሠሪሑ ዝጸድቀሉ፡ ክፉእ እንተሠሪሑ ድማ ዝኹነነሉ ህዋሳት ኣብ 40 መዓልቲ ስለ ዝፍጸም ከምዚ በለ” ብምባል እቲ ንባባ ተስዕሎተ መልክዕ ዝረኽበሉን ሕዋሳት ዝመልእሉ መዓልትን ኵነታትን ንምምንጋር ዘተኮረ ከም ዝኾነ ይገልጹ።(መጽሓፈ ቅዳሴ ንባቡና ትርጓሜው ገጽ 327) ነዚ ዝመሳሰል ሓሳብ ኣብ ትርጓሜ ኦሪት ዘጸኣት ምዕራፍ 21፡22 ብዛዕባ ተሥዕሎተ መልክዕ ቀሪቡ ኣሎ።(መጻሕፍተ ብሉያት ክልኤቱ ገጽ 131)

1.2.5 ተዛማዲ ጽሑፍ ዘቕረበ ሓውና፡ “እዚ ንባብ ከም ዘለዎ ብደረቑ እንተተወሲዱ፡ኣብ ልዕሊ ናይ ነፍሲ ኣፈጣጥራ ናይ ሰብ ናይ ጽድቅን ኩነኔን ዕጫ ውን ኣቐዲሙ ብናይ 40 መዓልቲ ዕድል ዝተወሰነ (predestined ዝኾነ) ስለ ዘምስሎ” ብምባል እቲ ንባብ ነቲ ትርጓሜ ኪኽተል ከም ዘለዎ ኣመልኪቱ ኣሎ። (ዲያቆን ብርሃኑ ኣድማስ ጥር 2001 ሐመር መጽሔት ገጽ 27-28)። ብተወሳኺ ናይቲ ጥንሲ ህዋሳት ረጊኦም ቅርጺ ዝሕዝሉ ድኅሪ 40 መዓልቲ ወይ ካብ 6ይ ሰሙን ጀሚሮም ከም ዝኾኑ ብሳይንስ ውን ዝእመነሉ ምዃኑ ዲያቆን ብርሃኑ ኪገልጹ ከለዉ፡ ብናይ ኣይሁድ እምነት ድማ መበል 40 መዓልቲ ነፍሲ ምስ ጥንሲ ትዋሓሓደሉ ጊዜ ተባሂሉ ከም ዝቑጸር፡ ምስ ጥንሲ ምቁራጽ ናይ ሃይማኖታት ትምህርቲ ዝዳህሰሱ ናይ ሕጊ ምሁር ጸሃየ ወዳ ጽሒፎም ኣለዉ።(tsehai wada,2008,Mizan Law Review,P.8) 

ኣባና ግና ከምዚ ኣይኮነን። 40 መዓልቲ ኣዳም ነፍሲ ከም ዝረኸበ ዘይኮነስ ናብ ገነት ዝኣተወሉ እዩ ዝንገር። እዚ ድማ ጸጋ መንፈስ ቅዱስ ከም ዝረኸበ መርኣያ እዩ።(ኩፋሌ 4፡9) ነፍሱ ግና ገና ኪፍጠር ከሎ ምስ ሥጋኡ ተዋሓሒዳ እያ ተፈጢራ።