ትምህርተ ጾም ዘኦርቶዶክስ መበል 24 ክፋል

ኒቆዲሞስ 

ስያሜኡ ናይ ቅዱስ ያሬድ ኮይኑ፡ ኣብዚ ዕለት እዚ ሓለቓ ናይ ፈሪሳውያን ዝኾነ ኒቆዲሞስ ብለይቲ ናብ ጐይታና ከም ዝመጸን፡ ጐይታና ብዛዕባ ምሥጢረ ጥምቀትን ዳግማይ ልደትን ንዲቀዲሞስ ከም ዝመሃሮ ቅዱስ ያሬድ ነቲ ኣብ ወንጌል ዮሓንስ ምዕራፍ 3 ዘሎ እናጠቐሰ ስለ ዝዘመረ ስያሜኡ ኒቆዲሞስ ተባህለ።

ናይ ዕለቱ ናይ ቅዱስ ያሬድ መዝሙር ኣርእስቲ

ሆረ ሃቤሁ ዘስሙ ኒቆዲሞስ

ኒቆዲሞስ ዝበሃል ሰብ ናብኡ ከደ

ኣብ ጊዜ ቕዳሴ ዚንበቡ ክፍልታት ናይ መጽሓፍ ቅዱስ

ሮሜ 7፡1-19  ዲያቆን (ገባሬ ሠናይ)

1ይ ዮሓ 4፡18 - ፍጻሜ ዲያቆን (ንፍቅ)

ግ.ሓ 5፡34 - ፍጻሜ ካህን ተራዳኢ

ምስባክ

ሐወጽከኒ፡ ሌሊተ፡ ወፈተንኮ፡ ለልብየ፡

ወአመከርከኒ፡ ወኢተረክበ፡ ዐመፃ፡ በላዕሌየ።

ከመ፡ ኢይንብብ፡ አፉየ፡ ግብረ፡ እጓለ፡ እመሕያው፡

ንልበይ ፈተንካዮ ብለይቲ ኸኣ በጻሕካኒ

ፈተንካኒ ዋላ ሓንቲ ኸኣ ኣይረኸብካለይን

ኣፈይ ናይ ሰብ ሥራሕ ከይዛረብ ፍቓደይ እዩ /መዝ 17፡4/።

ወንጌል ዮሓንስ 3፡1-20 ካህን 

ቅዳሴ፦ ማርያም

ስብከት ዘኒቆዲሞስ

ብዛዕባ ኢየሱስን ኒቆዲሞስን

/1/ ሓደ ካብ ፈሪሳውያን ኒቆዲሞስ ዝስሙ ሰብኣይ፡ ሓለቓ ኣይሁድ ነበረ። 

 መግለጺ፦ ሓለቓ ኣይሁድ ዝበሎ ብሃብቲ፡ ብመምህርነት፡ ብሽመት እዩ።

/2/ ንሱ ካብቶም ብመዓልቲ ዝመጹ ኣቐዲሙ ብለይቲ ናብ ጐይታ ኢየሱስ መጸ።

 መግለጺ፦ ብለይቲ ምምጽኡ ኣይሁድ ብክርስቶስ ዝኣመነ ካብ ቤት ጸሎቶም ኪሰጕዎ ሓጊጎም ነበሩ እሞ፡ ንኣይሁድ ስለ ዝፈርሀ እዩ /ዮሓ 9፡22/።

 ካልኣይ፦ ብለይቲ ምምጽኡ ኣብ ክርስቶስ እምነት ስለ ዘይነበሮ እዩ።

ሣልሳይ፦ ክሳዕ ሎሚ መምህር እናተባህለ ነይሩስ፡ ሕጂ ኣብ ክርስቶስ ይመሃር ኣሎ፡ ከይብልዎ ውዳሴ ኸንቱ ስለ ዝደለየ እዩ።

 ኣብዚ ከም ንርእዮ ኒቀዲሞስ ነዞም ሎሚ ዲያቆናትን ካህናትን ስለ ዝኾኑ ጥራይ ኣብ ቤት ትምህርቲ ሰንበትን ኣብ ካልኦት ዓውድታት ናይ ቤተ ክርስቲያን ንዝወሃብ ትምህርታት ሕቖኦም ሂቦምዎ ዝኸዱ ኣገልገልቲ ይመስል። ዲያቆን ተባሂልካ ካህን ተባሂልካ ከመይ ጌርካ ኣብ ትሕቲ መምህር  ኮፍ ኢልካ ትመሃር፧ ትብል በትሪ ናይ ዲያብሎስ ኮብኪባ ካብ መቕስን ካብ ጉባኤን ከተውፅኦም ከላ ድማ ኣዝዩ እዩ ዘኅዝነካ። ትሕት ኢልካ ቃሉ ምስማዕ ብፍላይ ድማ ምስ ትምህርቲ ሰንበት ምሕዋስ ዘኅፍሮም ኣገልገልቲ ብዙኃት እዮም። ከም ናተይ ግና እቲ ዘኅፍር ንዝተሸምካሉ ዕላማ ዘንጊዕካ ቃሉ ካብ ምስማዕ ምህዳም ደኣ እምበር፡ ኣብ ትሕቲ መምህርን ኣብ ትሕቲ እቶም ንስኻ ብሽመትን ብመዓርግን እትበልጾም ኮፍ ኢልካ ምምሃር ዘኅፍር ኣይኮነን። ምኽንያቱ ከምዚ እንተ ደኣ ጌርካ ነቲ “ካባይ ተመሃሩ” ዝብል ትእዛዝ ኣምላኽ ኣኺብርካ ማለት እዩ።


 ኣምላኽና “ካባይ ተመሃሩ” ዝበለና ቃል ደኣ መዓስ ኪንጥቀመሉ ኢና/ማቴ 11፡29/፧ ንሱ ፈጣሪ ክነሱ “ኣብ ቤተ መቕደስ ኣብ ማእከል መምህራን ተቐሚጡ እናሰምዖምን እናሓተቶምን ረኸብዎ” /ሉቃ 2፡46/ ካብ ተባህለሉ፡ እዚ ድማ ንኣና ኣብነት ካብ ኮነና ኣሠሩ ኪንስዕብ ድማ ግዴታና እዩ።

 ቅዱስ ኣውግስጢን፦ ኒቆዲሞስ ፍሉጥ መምህር ስለ ዝነበረ ኣብ እግሪ ጐይታ መጺኡ ክመሃር ክርእይዎ ስለ ዘኅፈሮ እዩ ብለይቲ ዝመጽአ፡ ከም ናተይ ግና እቲ ዝዓበየ ሓጐስ ሰባት ከፍ ኢሎም ናተይ ትምህርቲ ክሰምዑ ዘይኮነስ ኣነ ኣብ ትሕቲ መምህር ኮፍ ኢለ ትምህርቲ ክሰምዕ እዩ” ይብል። 

 ረቢ (መምህር)፡ ብጀካ እቲ ኣምላኽ ምስኡ ዝኾነ ሰብ፡ ነዚ ንስኻ እትገብሮ ዘሎኻ ተኣምራት ኪገብሮ ዚኽእል ሓደ እኳ የልቦን እሞ፡ ንስኻ መምህር ኴንካ ካብ ኣምላኽ ከም ዝመጻእካ፡ ንፈልጥ ኢና።

 ካልኣይ፦ መምህር ክትምህር ኢልካ ካብ እግዚአብሔር አብ ኣካል ዘእም ኣካል ባህርይ ዘእም ባህርይ ተወሊድካ ከም ዝመጻእካ ንፈልጥ ኢና። ከመይ እግዚአብሔር አብ ኣብ ህልውናኻ ዘሎ ንስኻ እንተ ዘይኮይኑ፡ ነዚ ንስኻ ትገብሮ ዘለኻ ተኣምራት፡ ኪገብር ዝኽእል ሓደ እኳ የልበን በሎ። 

 ቅዱስ ቄርሎስ ዘኢሩሳሌም፦ “ኒቆዲሞስ ‘ጐይታይ ጐይታይ ብምባልን ጐይታ ዝገበሮም ተኣምራት ርኢኻ ብምድናቕን ጥራይ ድኅነት ዝርከብ መሲልዎ ነይሩ። ስለዚ ድማ እዩ ‘ብጀካ እቲ ኣምላኽ ምስኡ ዝኾነ ሰብ፡ ነዚ ንስኻ እትገብሮ ዘሎኻ ተኣምራት ኪገብሮ ዚኽእል ሓደ እኳ የልቦን እሞ፡ ንስኻ መምህር ኴንካ ካብ ኣምላኽ ከም ዝመጻእካ፡ ንፈልጥ ኢና” ዝበለ።

 ቅዱስዮሐንስ ኣፈወርቅ፦ “ኦ! መምህር ብምባልካ ጥራይ  ድኅነት ከም እትረክብ ጌርካ ኣይትሕሰብ ናብታ ምድኃን እትፍጸመላ ሕይወት ንምእታው መጀመርታ ዳግማይ ክትውለድ ኣሎካ” ይብል። 

 ቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘእንዚናዙ፦ “ብርግጽ  ካብ ናይ መንፈስ ቅዱስ ሓድሽ ልደትን ብሓድሽ ልደት ዝተፈጥረ ሓድሽ ሰብነትን ምስ ረኸብና ንሱ ክርስቶስ መን ከም ዝኾነ ብትኽክል ንፈልጦ” ይብል።

/3/ ኢየሱስ ድማ፥ ካልኣይ ጊዜ ዘይተወልደ፡ ንመንግሥቲ ኣምላኽ ከም ዘይርእያ ብሓቂ ብሓቂ እብለካ ኣሎኹ፡ ኢሉ መለሰሉ። 

ቅዱስዮሐንስ ኣፈወርቅ፦ ብሓቂ ብሓቂ እብለካ ኣለኹ ንስኻ ጥራይ ዘይኮንካ ማንም ሰብ ዳግማይ ከይተወለደ መንግሥተ ሰማያት ክኣቱ ዝኽእል የልቦን።ብኻልእ ኣገላልጻ ዳግማይ ከይተወለደ ማለት ንሓድሽ ልደት ካብ ዝኸውን ምሕጻብ ማይን ብመንፈስ ቅዱስ ከይተሓደስካን ብዛዕባይ እትሓስቦ ዘበለ ኵሉ ሥጋውን ደማውን እዩ። ኣነ ግና ንኣኻ ከም ዝመስለካ ቅድሚ ሕጂ ከም ዝለኣኽክዎም ነቢያትን መምሃራንን ኣይኮንኩነ፡ እንታይ ደኣ ኣነስ እቶም ንስኻ እትፈልጦም ነቢያት ክወርድ እዩ ክውለድ እዩ ኢሎም ትንቢት ዝተዛረቡለይ መሲሕ ኢየ። ስለዚ ብጥምቀት ዳግማይ ተወሊድካ መንፈስ ቅዱስ እንተ ዘይኃዲሩካ ክርስቶስ ናይ ባህርይ ኣምላኽ እዩ ኢልካ ክትኣምን ኣይትኽእልን ኢኻ።

 /4/ ኒቆዲሞስ ከኣ፥ ንሰብከ ምስ ዓበየ፡ ኪውለድ ከመይ ኢሉ ይኽእል፧ መሊሱ ናብ ከርሲ ኣዲኡ ኣትዩስ ካልኣይ ኪውለድዶ ይከአሎ እዩ፧ በሎ። 

መግለጺ፦ ኒቆዲሞስ ከምዚ ዝበለ ብቑሙ ልደተ ሥጋ መሲልዎ እዩ።

 ቅዱስ ዮሐንስ ኣፈወርቅ፦ ፧ሎሚውን ብዙኃት ከም ኒቆዲሞስ ከመይ ገይሩ ቅደሚ ዓለም ካብ ኣቦ ተወሊዱ፧ ኣምላኽሲ ከመይ ገይሩ ሰብ ኮይኑ፧ ሰብከ ከመይ ገይሩ ኣብ ማይ ብምእታው ዳግማይ ክውለድ ይኽእል፧ እናበሉ ፍጥረታዊ ምኽንያታት የቕርቡ ኢዮም። ሓዋርያ ቅዱስ ጳውሎስ ግና ከምዚ እናበለ ይምልሰሎም “እቲ ሥጋዊ ሰብ ነቲ ኣብ መንፈስ ኣምላኽ ዘሎ ኣይቅበሎን፡ ብመንፈስ ዝምርመር ስለ ዝኾነ ንእኡ ዕሽነት እዩ እሞ ከስተውዕሎ ኣይከኣሎን” 1ቆሮ 2፡14 ደጊሙ ውን “እቲ ወንጌልና ሥውር እንተ ኾነ ኣብቶም ዝጠፍኡ እዩ ዝተሠወረ እቲ ብርሃን ወንጌል ናይ ክብሪ ክርስቶስ ንሱ ኸኣ ምስሊ ኣምላኽ ምእንቲ ከየብርሃሎምሲ ገዛኢ እዛ ዓለም እዚኣ ንሓሳብ እቶም ዘይኣምኑ ኣዕወሮ”  ይብል /1ቆሮ 2፡14-15 2ቆሮ 4፡3-4/።

 ቅዱስ ኣውጉስጢን፦ ኒቆዲሞስ ግና ሰብ ካብ ኣዳምን ሔዋንን ክውለድ ደኣ እምበር ካብ ቅድስት ሥላሴ ካብ ቤተ ክርስቲያን (ብምሥጢረ ጥምቀት ኣቢሉ) ዝርከብ ረቂቕ ልደት እንታይ ከም ዝኾነ ኣይፈለጠን። ኒቆዲሞስ ሞት ዝወልዱ ደኣ እምበር ሕይወት ዝወልዱ ወለዲ ኣይፈልጥን እዩ። ምድራዊ ደኣ እምበር ሰማያውን ረቂቕን ልደት ኣይፈልጥን እዩ። ካብ ፍቓድ ሰብኣይን ሰበይትን ዝርከብ ልደት እምበር ካብ ኣብን ወልድን መንፈስ ቅዱስን ዝርከብ ልደት ኣይፈልጥን እዩ። 

/5/ ጐይታ ኢየሱስ ከኣ ከምዚ ኢሉ መለሰሉ፡ ብሓቂ እብለካ ኣሎኹ፡ ካብ ማይን ካብ መንፈስ ቅዱስን ዘይተወልደ፡ ማለት  ጥምቀት ክርስትና ዘይተጠመቐ ናብ መንግሥቲ ኣምላኽ ኪኣቱ ከም ዘይኽእል ብሓቂ ብሓቂ ይብለካ ኣሎኹ።

 ቅዱስዮሐንስ ኣፈወርቅ፦ “እዚ ከመይ ኢሉ ይኸውን ኢሉ ከም ኒቀዲሞስ ዝሓትትን ዝጠራጠርን እንተሎ  ንሕና ድማ ተመሊስና ከምዚ እናበልና ንሓቶ “ኣዳም ከመይ ኢሉ እዩ ካብ ሕቱም መሬት ዝተወለደ፧ ኣቐዲሙ ሓመድ ነይሩ ከመይ ገይሩ ዝተፈላለየ ኣካል ዘለዎ ሰብ ኮነ፧ ኣኅዋተይ ኣብ ዘፍጥረት መጀመርታ ከም ዝረኣናዮ ሓመድ ሓመድ እዩ እግዚአብሔር ብኢዱ ምስ ሠርሖ ግና ሰብ ኮነ፡ ሕጂውን ሰብ ኣብ ማኅፀነ ዮርዳኖስ ብእደ መንፈስ ቅዱስ ሓድሽ ኮይኑ ይፍጠር። እንተኾነ ግና እዚ መለኮታዊ ኣሠራርሓ ስለ ዝኾነ ሰብኣዊ ኣመክንዮ ክንህቦ ኣይንኽእልን። ስለዚ እንኣምን ደኣ እምበር እንጠራጠር ኣይንኹን” ይብለና።

/6/ ከመይ እቲ ካብ ሥጋ ዝተወልደ ሥጋዊ እዩ፡ እቲ ካብ መንፈስ ዝተወልደ ኸኣ መንፈሳዊ እዩ። 

 ቅዱስ ባስልዮስ ዓቢይ፦ ብርግጽ ሰብ ሓድሽ ሕይወት ንምጅማር ነቲ ኣረጊት ሰብነት ክድርብዮ ይግባእ። እዚ ንኽኸውን ድማ ኣረጊት ሰብነቱ ክመውት ኣለዎ። እዚ ዝኸውን ድማ ከምቲ ሓዋርያ ቅዱስ ጳውሎስ ኣብ ሮሜ 6፡5 ዝበሎ ብመገዲ ጥምቀት ኣቢሉ እዩ” ይብለና።

/7/ ቀዳማይ፦ ካልኣይ ኪትውለዱ ኣለኩም ስለ ዝበልኩኻ ኣይትገረም፡ 

ካልኣይ፦ በዚ ኸይትግረምሲ ካልኣይ ኪትውለዱ ግዲ እዩ።

 ቅዱስ ኣትናቴዎስ፦ ኣብ ሰሌዳ ዝተሣዕለ ሥዕሊ ካብ ደገ ብዝመጸ ሓመድ ምስ ዝረስሕ እቲ በዓል ሥዕሊ ምእንቲ እቲ ሥዕሉ ክብል ነቲ ርስሓት ብምእላይ ናብቲ ናይ መጀመርታ መልክዑ ንኽመልሶ ዝከኣሎ ዘበለ ይገብር። ንጹሓ ባህርይ ዝኾነ እግዚአብሔር ድማ ብኣርኣያኡ ተፈጢሩ ዝነበረ ሰብ ንኸሐድሶ ብኃጢኣት ወዲቑ ንዝነበረ ኃጢኣቱ ብምድምሳስ ንኽደልዮን ንኽረኽቦን መጸ። ባዕሉ ኣብ ወንጌል “ኣነ ንዝጠፍኣ ክደሊ ኢየ ዝመጻኹ” ከም ዝበለ ሉቃ 19፡10 ስለዚ ሰብ ካብ ማይን ካብ መንፈስ ቅዱስን እንተዘይ ተወሊዱ “ሓመድ ኢኻ’ሞ ናብ ሓመድ ክትምለስ ኢኻ” ዝብል ኣረጊት መንነነቱ ኂዙ እዩ ዝቕጽል። ዳግማይ ልደት ዝብል ድማ እንደገና ካብ ማኅፀን ኣዲኡ ክውለድ ዘይኮነ ነፍሲ ብኣርኣያ ወይ ብመልክዕ እግዚአብሔር እንደገና  ምፍጣራን ምውላዳን ዘመልክት እዩ።

/8/ ቀዳማይ፡ ንኣብነት ንፋስ ናብ ዝደለዮ ይነፍስ፡ ባሕሪ ኪግሥፅ ገረብ ኬናውጽ እናከሎ ደሃዩ ትሰምዕ፡ ካበይ ከም ዚመጽእ ናበይውን ከም ዚኸይድ ግና ኣይትፈልጥን ኢኻ።

መግለጺ፦ ኣብ ኣርባዕቲኡ መኣዝናት ዓለም 12 መሳዅቲ ንፋስ ኣሎ ሄኖክ 12፡1-4/። እቲ ኻብ መንፈስ ዝውለድ ዘበለ ድማ ከምኡ እዩ ማለት ብርቀት እዩ ዝውለድ።

ካልኣይ፦ መንፈስ ረድኤት ኣብ ዝደለዮ ይኃድር ፡ ትንቢት ከናግር ሱባኤ ኬቚጽር ከሎ ትሰምዕ። ካበይ ከም ዝመጽእ ናበይውን ከም ዝኸይድን ማለት ሃብቲ ሙሴ ናብ ኢያሱ፡ ሃብቲ ኤልያስ ናብ ኤልሳዕ ከመይ ኢሉ ከም ዝወሃብ ግና ኣይትፈልጥን /ዘኁ 27፡23 2ይ ነገሥ 2፡9-14/።

ሣልሳይ፦ መንፈስ ቅዱስ ኣብ ዝደለዮ ይኃድር፡ ቋንቋ ኬናግር ምሥጢር ኬተርጕም ከሎ ትሰምዖ፡ ካበይ ከም ዝመጽእ ናበይውን ከም ዝኸይድ ግና ኣይትፈልጥን። እቲ ካብ መንፈስ ቅዱስ ዚውለድ ድማ ከምኡ እዩ፡ ማለት ብርቀት እዩ።

 ቅዱስ ቴዎዶር፦ “ከም እንውለድ ንፈልጥ ኢና፡ ከመይ ኢሉ ከም ዝወልደና ግና ኣይንፈልጥን። ኣብ በዓለ 50 ከም ዝኾነ መንፈስ ቅዱስ ምሥጢር ክገልጽ ትንቢት ከዛረብን ከነስተውዕሎ ንኽእል ኢና ከመይ ኢሉ ከም ዝኃድር ክንፈልጥ ግና ኣይከኣልን፡ ብሰብኣዊ ኣረዳደኣ ክንርድኦ ኣይንኽእልን” ይብል።

 ቅዱስ ኣውጉስጢን፦ “ካብ መንፈስ ቅዱስ ዝውለድዎ ልደት ከምዚ እዩ። እዚ ማለት ዳግማይ ዘይተወለደ ሰብ ንስኻ ካበይ ከም ዝመጻኻን (ከም ዝተወለድካን) ናበይ ከም እትኸይድን (ካልእ ሃገር ከም ዘለካ) ኣይፈልጥን /ፊል 3፡20/”