ኣንቲ ጓለይ እዚኣስ ዘማሪት ድያ ኣዝማሪት 11 ክፋል

2.1.1 ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ኣብ ብሉይ ኪዳን

1. ቤተ ክርስቲያን ምስ ተሠርሐ ብሜሮን ኪቕባእ ከም ዘለዎ (ዘፍ 28:18)

2. ንቤተ እግዚእብሔር ዕሽር ከተውፅእ ኸም ዝግባእ (ዘፍ 28፡20-22 14፡20)

3. ሰንበት ከመይ ጌርካ ብሥርዓት ከም ትኽበር (ዘጸ 16፡29 ዘጸ 20፡10 ግ።ሐ 1፡12 ዘጸ 34፡21 ነህ 13፡15-22)

4. ብስም ጻድቃንን ሰማዕታትን ቤተ ክርስቲያን ምሕናፅ ከም ዝግባእ።(ኢሳ 56፡4)

5. እስራኤላውያን ካብ ግብጺ ኽወፁ ኸለዉ ደም ኣብ ልዳቶም ኪለኽዩ ዝተኣዘዙ ብዘይ ከምኡ ከውፅኦም ዘይከኣለ ኮይኑ ኣይኮነን፡ እንታይ ደኣ ሥርዓት ንኽምህሮምን ምስኡ ዚተሓሓዝ ምሥጢር ኣብ ሓድሽ ኪዳን ኪፍጸም ምዃኑ ንምርዳእን እዩ።

6. 40 ዓመታት ኣብ ምድረ በዳ መና ብስፍሪ ከም ዝምገቡ ዝገበረውን በቒቕሎም ዘይኮነስ ብሥርዓት ምንባር ኪምህሮም ስለ ዝደለየ እዩ።

7. ንሙሴውን ብዘይካ እቲ ኣብ ሰማይ ዝረኣዮ ካልእ ብሓሳብ ገዛእ ርእሱ ከይሠርሕ ኣጠንቀቖ።(ዘጸ 25፡40 ዕብ 8፡5)

2.1.2 ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ኣብ ሓድሽ ኪዳን

ሥርዓት ብጐይታና

1. ሥርዓተ ጥምቀት ሰባት ናብ ካህን /ናብ ቤተ ክርስቲያን/ ከይዶም ኪጥምቑ ከም ዘለዎም፡ ናብ ዮሓንስ ከይዱ ተጠምቀ /ማቴ 3፡16-20/

2. ጐይታና ሥርዓተ ቊርባን ኣብ ቤት ኣልኣዛር መሥረተ ማቴ 26፡26

3. ሥርዓተ ጸሎትን ስግደትን ኣብ ጌተ ሰማኒ ማቴ 26፡36-40

4. ሥርዓተ ጾም ጸሎት ምጽዋት ማቴ 6

ሥርዓት ብሐዋርያት

ሓዋርያት ኣቦታትና ብዛዕባ ሥርዓት ኣስፊሖም ምሂሮምና እዮም። ቅዱስ ጳውሎስ ግናኸ ኲሉ ብሥርዓትን በጋባብን ይኹን” 1ቈረ.14:40  

“ብሥጋ እኳ ምሳኻትኩም እንተ ዘየሎኹ፡ ብመንፈስ ምሳኻትኩም እየ፡ ሥርዓትኩምን ጽንዓት እምነትኩም ብክርስቶስን እናርኤኹውን እሕጐስ አሎኹ” (ቆሎ 2፡5)

“ኣቱም ኣኅዋትና፡ ነቶም ብዘይ ሥርዓት ዝመላለሱ ግንሕዎም” 1ይ ተሰ 5፡14

“እምብኣርስ፡ ኣቱም ኣኅዋትና፡ ካብቲ በቲ ኻባና እተቐበሎ ምህሮ ዘይነብር፡ ብዘይ ብሥርዓት ዚመላለስ ዘበለ ኃው ክትፍለዩ፡ ብስም ጐይታና ኢየሱስ ክርስቶስ ንእዝዘኩም አሎና” 2ተሰ.3:6 ብዝብሉ ቃላት ብዛዕባ ሥርዓት ግቡእ ትምህርቲ ሂቡና እዩ።  ንሱ ባዕሉ ካበ ዚሠርዕም ሥርዓታትውን ቀጺልና ንመልከት፥

1. ብዛዕባ መርዓን ድንግልናን (1ይ ቆሮ 7)

2. ኣብ ማኅበር ኣብ ጊዜ ጉባኤ ከመይ ኪኸውን ከም ዘለዎ( 1ይ ቆሮ 14፡26-ፍጻሜ)

3. ብዛዕባ ኣዛዝን ተኣዛዝን (ኤፌ 6፡1-8)

4. ብዛዕባ ዲቁና (1ይ ጢሞ3፡1-11)

5. ብዛዕባ ሰብኣይን ሰበይትን 1ይ ጴጥ 3:1-7

6. ብዛዕባ ኣከዳድና (1ይ ጴጥ 3፡1-6)

7. ሰበኽቲ ወንጌል ዓስቢ ከም ዝግብኦም (ማቴ 10፡11 1ይ ቆሮ 9፡10)

8. ብዛዕባ ጉባኤ ሲኖዶስ ግ.ሐ 15፡6-29)

2.2 ናይ ሲኖዶስ (ናይ ቅዱሳን ኣቦታት ጉባኤያት) ውሳኔታት

ሲኖዶስ ማለት ናይ ገሪኽ ቃል ኮይኑ ኣኼባ ወይ ጉባኤ ማለት እዩ።

እዞም 8 ናይ ሓድሸ ኪዳን መጻሕፍቲ ናይ መጽሓፍ ቅዱስ ኣካላት እዮም። እዚኦም ድማ ቀንዲ ናይ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ምንጪ እዮም።

 ናይ ሓዋርያት ሲኖዶስ (ዓይን) ትእዛዝ ሲኖዶስ (ረስጠብ) ግጽው ሲኖዶስ (ረስጠጅ) ኣብጥሊስ ሲኖዶስ (ረስጣ ወይ ረስጥአ) ዲድስቅልያ (ዲድስ) ቀሌምንጦስ (ቀሌ) ጐይታና ድኅሪ ትንሣኤኡ ቅድሚ ዕርገቱ ንሓዋርያት ዝመሃሮም መጽሓፈ ኪዳን ቀዳማዊ መጽሓፈ ኪዳን ካልእ ወሲኽካ 8 መጻሕፍቲ እዮም። ብዙኅ ጊዜ ግና ሲኖዶስ እናተባህሉ ዝጽውዑ እቶም ቀዳሞት 4 እዮም።

ነዞም 8 መጻሕፍቲውን ኣብ 3 ኪንከፍሎም ንኽእል ኢና።

1. መጽሓፈ ዲድስቅልያ፡ ትእዛዝ፡ ግጽው፡ ኣብጥሊስ፥ ሥርዓተ ጽዮን፡ ሓዋርያት በብጊዜኡ ተኣኪቦም ዝወሰንዎም መጻሕፍቲ እዮም። ብዙኅ ጊዜ ሲኖዶስ ተባሂሎም ዚጽውዑ ድማ እዚኣቶም እዮም።

2. መጽሐፈ ኪዳን ቀዳማዊን ካልእን ጐይታ ድኅሪ ትንሣኤኡን ቅድሚ ዕርገቱን ንሓዋርያት ዝመሃሮም ትምህርቲ እዩ።

3. መጽሓፈ ቀሌሜንጦስ ኣብ ሮም ኤጲስቆጶስ ተሸይሙ ዝነበረ ናይ ቅዱስ ጴጥሮስ ወደ መዝሙር ዝነበረ ቀሌሜንጦስ ዝጸሓፎ እዩ።(ፊል 4፡3)

ካብዚ ቐጺልና ድማ ሓደ ብሓደ ንርኣዮም

1. ትእዛዝ፥ ማለት ካብ ሥራሕ ኣቐዲሙ ዝወሃብ ዝንገር ሕጊ ሥርዓት ወይ ግበር ኣይትግበር ዝብል ሕጊ ወይ ከኣ ደምቢ እዩ። ልዕሊ 72 ኣንቀጻት ኣለዎ። ምልክቱ ድማ “ረስጠብ” ዝብል እዩ። ገለ ካብ ትኅዝቶኡ ነዚ ዝስዕብ ይመስል፥

⦁ ማንም ተጠማቒ ካብ ዝተወገዙ ሰባት እንተተጠመቐ ክርስቲያን ኪኸውን ከም ዘይክእል (ረስጠብ)

⦁ ሓደስቲ ኣመንቲ ኪጥመቑ ከለዉ ክዳውንቶም ኣውፂኦም፡ ደቂ ኣንስትዮ ቁናኖአን ፈቲሐን ናይ ክሳውደን ናይ ኣእዛነን ናይ ኣጻብዕተን ናይ ኣእጋረን መጋየጺታት ኣውፂአን ኪጥመቓ ከም ዘለወን (ረስጠብ  ቀሌ )

⦁ ጥምቀት ብፈሳሲ ማይ ኪኸውን ከም ዘለዎ፡ ፈሳሲ ማይ እንተዘይ ተረኺቡ ድማ ማይ ኣብ ልዕሊ እቲ ዝጥመቕ ኪኸውን ከም ዘለዎ (ረስጠብ )

⦁ ኣወዳት ንኣዋልድ፡ ኣዋልድ ድማ ንኣወዳት ኣባሊጋነት ክኅዙ ከም ዘይክእሉ፡ (ረስጥብ ) 

ሕፃናትን ንኡሰ ክርስቲያንን ብሓንሳብ ኪጥመቑ እንተመጹ መጀመርታ ናይ 40ን ናይ 80ን ሕፃናት ቀጺሎም ድማ ንኡሰ ክርስቲያን ኪጥመቑ ከም ዘለዎም (ረስጠብ )

⦁ ብዘይካ ቀዳም ስዑር ቀዳምን ሰንበትን ምጻም ከም ዘይፍቀድ (ረስጠብ)

⦁ ኣብ ናይ ቤተ ክርስቲያን ናይ ጸሎት ጊዜ፡ ናይ ሊቀ ጳጳስ ስም ኪጽዋዕ ከም ዝግባእ (ረስጠብ) 

2. መጽሓፈ ግጽው፥ ሓዋርያት ንቀሌምንጦስ ዝሃብዎ 2ይ መጽሓፍ እዩ። ካብ ህልውና እግዚአብሔር ጀሚሩ ክሳብ ብዛዕባ ምሥጢረ ሥጋዌን ጐይታና ኣብ ኢየሩሳሌም ዝገበሮን ይነግረና። 57 ኣንቀጻት ድማ ኣለዉዎ። ምልክቱ ድማ ረስጠጅ ዝብል እዩ።

⦁ ዘይኣመኑ ሰባት፡ ንጥምቀት ዘይበጽሑ ኣረማውያን ወይ ንኡሰ ክርስቲያን ሥጋን ደምን ናይ ጐይታ ከይቅበሉ ይእዝዝ።

⦁ ሥጋኡን ደሙን ንምቕባል 18 ሰዓት ምጻም ከም ዝግባእ (ግጽው)

3. ኣብጥሊስ፥ ኣብጥሊስ ማለት ቀኖና ማለት እዩ። 46 ናይ ብሉይ 35 ናይ ሓድሽ ኪዳን ብድምር 81 ዝርዝር መጽሓፍ ቅዱስ ኂዙ ይርከብ። እዛ ናይ ቅዱሳን ሓዋርያት ሲኖዶስ ዝኾነት ኣብጥሊስ፡ ቀሌምንጦስ ብዛዕባ ጴጥሮስ መምህሩ ዝጸሓፋን ኣብጥሊስ ተባሂላ ትጽዋዕን 82 ኣንቀጽ ዘለዋ እያ። ምልክቱ ረስጠአ ወይ ረስጣ ዝብል እዩ። ገለ ካብ ትሕዝትኡ፥

⦁ ቀዳስያን ካህናት ሥጋኡን ደሙን ከይተቐበሉ ከቐብሉ ከም ዘይግብኦም

⦁ ምእመናን ምስቶም ብካህናት ተወጊዞም  ዝተፈለዩ ሰባት ኪዘራረቡ ከምዘይብሎም

⦁ ናብ ቤተ ክርስቲያን ዝኣተወ ዝተቐደሰን ንዋየ ቅድሳት መሊስካ ናብ ደገ ብምውፃእ ኣብ ሥጋዊ ኣገልግሎት ከተውዕሎ ከም ዘይግባእ።

⦁ ማንም ተጠማቒ ብሃይማኖት ካብ ዝተፈለዩ ሰባት (መናፍቓን) እንተተጠሚቑ ክርስቲያን ኪኸውን ከም ዘይክእል፡ ኣስራትን በኹራትን ከውፅእ ከም ዘይክእል። (ኣብጥሊስ ሲነዶስ ረስጣ )

⦁ ንመሥዋዕት ዝግባእ ስርናይ ኣብ’ ወርኀቱ ዝበጽሐ ዋግ ዘይወቕዖ እንክርዳድ ዘይብሉ ንጹሕ ስርናይ ኪኸውን ከም ዘለዎ 

4. ሥርዓተ ጽዮን፥ ናብ ዓለም ቅድሚ ምብታኖም ኣብ ጽርሓ ጽዮን ኮይኖም ዝደንገግዎ እዩ። 30 ቀኖናታት ኣለዎ። ምልክቱ ዓይን ዝብል እዩ።

⦁ ገጽካ ናብ ምብራቕ ኣቢልካ ከም ዝጽለ (ኣን)

⦁ ብዛዕባ ልደትን ጥምቀትን (ኣን)

⦁ ብዛዕባ ዓቢይ ጾም (ኣን)

5. መጽሓፈ ኪዳን ቀዳማዊ፥ ኪዳን ማለት ውዕል ስምምዕ ማለት እዩ። እዚ ድማ ቅድሚ ዕርገቱ ጐይታ ዝመሃሮም ንዝሓተትዎ ሕቶታት ዝመለሰሎምን ኮይኑ ድኅሪ ዕርገቱ ሓዋርያት ጽሒፎሞ። ዮሓንስን ጴጥሮስን ማቴዎስን ጐይታና እናኣጽሓፎም ጽሒፎሞ። 59 ኣንቀጽ ኣለዎ። ብዛዕባ ሥርዓተ ጸሎትን ሥርዓተ ቅዳሴን ድማ ኂዙ ይርከብ። ኪዳን ዘመንፈቀ ሌሊት፡ ዘነግህ፡ ዘሰርክ

⦁ ደቂ ኣንስትዮ ጸጉረን ኪሽፈና ከም ዘለወን(ኣን)

⦁ ኣብ በዓለ 50 ጾምን ስግደትን ከም ዘይግባእ (ኣን)

⦁ ብዛዕባ ሥርዓተ ቅዳሴ (ኣን)

6. መጽሓፈ ኪዳን ካልእ፥ ብኣንቀጽ ዝተኸፍለ ኣይኮነን። ብዛዕባ ሽመት ካህናትን ኣገልግሎተን፡ ብዛዕባ ጥምቀት ንኡሰ ክርስቲያን፡ ብዛዕባ፡ ቊርባን፡ ብዛዕባ ጥጦስን ሓሳዊ መሲሕን ብምልዓል ብዛዕባ ምጽኣት ክርስቶስ ይነግረና።

ሓሳዊ መሲሕ ኣቡኡ ነገደ ኤሳው ኣዲኡ ድማ ነገደ ዳን ምዃኑ ይነግረና።

7. ዲድስቅልያ፥ ትምህርቲ ማለት እዩ 43 ኣንቀጽ ኣለዎ። ምልክቱ ዲድስ ዝብል እዩ።

⦁ ክርስቲያን ኪደርፉና ናብ ናይ ደርፊ ቦታ ኪኸዱን ከም ዘይብሎም (ኣን)

⦁ ደቂ ኣንስትዮ ከጠምቓ ከም ዘይግብአን (ኣን)

⦁ ንዝሞቱ ሰባት ኪንጽሊ ከም ዝግባእ (ኣን)

8. ቀሌምንጦስ፥ ኣብ 8 ዓበይቲ ክፍልታት ይኽፈል። ምልክቱ ጴጥ ወይ ቄለ ይብል።

⦁ ብዛዕባ ኣፈጣጥራ ዓለም (ክፍ)

⦁ ብዛዕባ ዳግም ምጽኣት (ክፍ)

⦁ ብዛዕባ ምሳሌነት በትሪ ሙሴን መስቀል ክርስቶስን (ኣን)

ተኣምረ ማርያም

ንሓደ ናይ ሕንፃ በዓል ሞያ ዝተገብረ ተኣምር

በስመአብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ ፩ዱ አምላክ አሜን

ናይ ሕንፃ በዓል ሞያ ዝነበረ መንእሰይ ሓዳር እኳ እንተመሥረተ፡  ነቲ ውዑይ ዝኾነ ናይ ንእስነት ጊዜኡ ገና ከየስተማቐረ ኣብ ሓዳሩ ከቢድ መከራ ኣጋጠሞ። ዝፈትዋ ዝነበረ በዓልቲ ቤቱ ካብ መዓንጣኣ ንታሕቲ ስለ ዝተደነሰት፡ ንኽትድኅነሉ ብዙኅ ለፍዐን ጐየየን፡ ዘለዎ ዅሉ ድማ ናብ ሓካይም ኣውዓሎ። ይኹን እምበር ናይ ንእስነት ዕድሜኡ ኸይወድአ ነዚ ኣሸጋሪ ነገር ኪጻወርን ናይ ውላድ ህርፋኑ ክወፆ ከም ዘይክእልን ዝተረድአ መንእሰይ፡ ምስ በዓልቲ ቤቱ ብስምምዕ ፍትሕ ክፍጽሙ ደለየ። በዚ መሠረት ናይ ፍትሕ ስምምዕ ናብ (ማዛገጃ ቤት) ወሲዱ ንምጽዳቕ ኣብ ዝተዳለወሉ ዕለት፡ እቲ ጕዳይ ንኣበ ነፍሱ ከማኽሮ ከም ዝግባእ ብምእማን ናብ ኣበ ነፍሱ ብምኻድ እቲ ዝኾነ ኵሉ ዘርዚሩ ብምንጋር ፍትሕ ክፍጽም ምግዳዱ ገለጸሎም።

ኣበ ነፍሱ ነቲ ብቓል ኪዳን ዝተፈጸመ መርዓ ብሥጋዊ ሽግር ክፈትሖ ከም ዘይግባእን፡ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያንውን ከም ዘይፈቕዶን እቲ ኣብ ጊዜ ቃል ኪዳን ዝነበረ ኵነታት እናዘኻኸሩ ድኅሪ ምምካሮም፡ በቲ ዝተፈጥረ ነገር ኃዚኖም ክልቲኦም ናብ እመቤትና ንኸመልክቱን ናይ እግዚአብሔር ምድኃን ንኽግለጽ ኽጸልዩን ተሰማሚዖም ይፈላለዩ። እቲ ኻህን ድማ ናይ ክልቲኦም መንእሰያት ናይ ክርስትና ስም ጽሒፉ ኣብ መንበር ናይ እመቤትና ቤተክርስቲያን ብምቕማጥ ናይ እመቤትና ኣማላድነት ነዞም መንእሰያት ንኽበጽሕ ብንብዓት ጽኑዕ ምሕጽንታ ንሠለስተ መዓልቲ ኣቕርበ።

ድኅሪ ሠለስተ መዓልቲ እቲ መንእሰይ ኣብ ሕልሙ ሓደ ነገር ይርኢ። ካብቲ ዝሠርሓሉ ዝነበረ ደርቢ ወዲቑ ፓራላይዝ ክኸውን ሰበይቱ ድማ ነዚ ጕድኣት ምስ ረኣየት “ሠራሕተኛ ናይ ገዛ (house made) ኾይነ፡ ሠሪሐ ሰብኣየይ እናተኸናኸንኩ ከሐክሞ እየ” ብምባል በቲ ሓደጋ ሰንቢዶም ተኣኪቦም ንዝነበሩ ሰባት ክትዘራረብ እንከላ ይርኢ እሞ ካብ ሕልሙ ይበራበር። ምስተበራበረ እዚ ናይ እግዚአብሔር ድምፂ ከም ዝኾነ ብምእማን እግዚአብሔር ዝገለጸሉ ራእይ ንኣበ ነፍሱ ክነግሮም ይኸይድ። ኣበ ነፍሱ ውን ነቲ ታሪኽ ድኅሪ ምስምዖም ኢድ እግዚአብሔር ብናይ ድንግል ማርያም ኣማላድነት ሥራሕ ንምሥራሕ እናተንቀሳቐሰ ምዃኑ ብምግላጽ ሓሳብ ናይ ፍትሕ ንኽገድፍ ይመኽርዎ። ንሱውን እቲ ሕልሚ ናይ ጐይታ መልእኽቲ ምዃኑ ብምእማን ነቲ ናይ ፍትሕ ሓሳብ ሰሪዙ በዓልቲ ቤቱ ምሕረት ንኽትረክብ ዘወትር ክጽሊ ጀመረ።

ድኅሪ ቚሩብ ሳምንታት ጾመ ፍልሰታ ይኣቱ እሞ፡ መዓልቲ መዓልቲ ኣብ ቅድሚ እመቤትና እናነብዐ፡ ንበዓልቲ ቤቱ ምሕረትን ፈውስን ንኽህባ እናተማሕጸነ ናይ ሱባኤ ጊዜኡ ይፍጽም። ነሓሴ 16 (ኣብ ናይ እመቤትና ዕርገት) ነቲ በዓል ኣብ ቤተ ክርስቲያን እናኽበረ እንከሎ ሕፃናት ምስ ወለዶም ክጻወቱ ሰብ ሓዳር ጽምዲ ጽምዲ ኾይኖም ነቲ በዓል ከኽብሩ ብምዕዛብ ኣብ ናይ ኃዘን ስምዒት ብምእታው “እመቤተይ ናይ ንእስነት ዕድመይ ገና ብሓጐስ ዘይፈጸምኩሉ ንበዓልቲ ቓል ኪዳነይ ኣብ ዓራት ዘደቀሳ ሕማም እንታይ ዕለት ገጠመኒ? ንሳ ኣብ ዓራት ናይ ሕማም ስቓይ ኣነ ድማ ብደወይ ናይቲ ሽግር  ስቓይ ጐድኣና። ክሳብ መዓስ ከ ኢና በዚ ከምዚ ናብራና እንግፋዕ? ናይ ኣደነትኪ ኪዳን  ንዅሉ ናብ ጽቡቕ ይቐይረልና። ናይ ወድኺ ምሕረትውን ይብጽሓና” እናበለ ጸሎቱ ብንብዓት ድኅሪ ምብጽሑ እቲ በዓል ተወዲኡ ናብ ገዝኡ ተመልሰ።

እቲ መንእሰይ ናብ ገዛኡ ኣብ ዝተመልሰሉ ጊዜ ፍጹም ሓጐስን ዘጸናንዕ መንፈስን ንልቡ መሊእዎ ሰኸሙ ከም ዝቐለሉ ብእፎይታ ይጐዓዝ ነበረ። ናይ ገዛኡ ማዕጾ ከፊቱ እንተኣተወ ገዛኡ ብዘገርም ኵነታት ብኣንጸባራቒ ብርሃን ተመሊኡ ነበረ። በዓልቲ ቤቱ ናብ እትድቅሰሉ ክፍሊ እንተ ኣተወ ንሳ ግና ኣብኡ ኣይነበረትን። በቲ ኵነታት ሰንቢዱ ናብ ክሽነ ምስ ኣምርሐ በዓልቲ ቤቱ ብኽልተ እግራ ጸኒዓ ደው ኢላ፡ ብመሠረት ባህሎም ንናይ እመቤትና በዓል መግቢ ተዳሉ ነበረት። ብዝተፈጥረ ተኣምር ተሰናቢዱ እናጨደረ ንስኺ ብሓቂ እታ ካብ መዓንጣኣ ንታሕቲ ለሚሳ ዝነበረት በዓልቲ ቤተይ ዲኺ? ንምዃኑ እዚ ከመይ ኢሉ ክኸውን ከኣለ? ኢሉ ብምግራም ኣብ ክሳዳ ተጠምጢሙ እናበኸየ ሓተታ።

በዓልቲ ቤቱ እቲ ታሪኽ ከምዚ ብምባል ኣረድኣቶ “ንስኻ ናብ ቤተ ክርስቲያን ምስ ከድካ ኣብ ጐነይ  ናብ ዘሎ ናይ እመቤትና ሥዕሊ ኣተኵረ ብንብዓት “ኦ እመቤተይ ከምዚ ክኸውን ናይ ወድኺ ፍቓድ ኮይኑ ድዩ? ኣማላድነትኪ’ኸ ንኣይ ኣይበጽሓንን ኢዩ ማለት ድዩ? ኵሉ ሰብ ብዓልኪ ብሓጐስን ብጥዕናን ከኽብር ናተይ ዕድል ኣብ ዓራት ይኹን? ከምዚ ካብ ኮነስ በዓል ቤተይ ካብ ዝልክሞ እንተዝመውት እንታይ ኔርዎ” እናበልኩ ይበኪ ነበርኩ። ብድኅርዚ ዝደቀስኩሉ ክፍሊ ብዘገርም ብርሃን ተመልአ ኣንጸባራቒ ክዳን ዝለበሰት እመቤት ናባይ ብምምጻእ ብዘጸናንዕ ቃል “ተንሥኢ ጓለይ ደው በሊ” ብምባል ተዛረበትኒ። ኣነ ድማ ከመይ ጌረ? ደው ክብል ኣይክእልን እየ፡ ኣነ እኮ ልምስቲ እየ! ኣእጋረይ ጸኒዖም ደው ክብሉ ኣይክእሉን እዮም ኢለ መለስኩ። ኣጆኺ ጓለይ ኣነ ኣዴኺ ጸኒዕኪ ደው ምባል ከም ትኽእሊ ክገብረኪ መጺአ ኣለኹ በለትኒ።  ብድኅርዚ ብዘይግምቶም ክገልጾ ብዘይክእልን ኵነታት ብኽልተ እግረይ ጸኒዐ ክቐውም ዘኽእለኒ ሓይሊ ተዋሂብኒ ደው በልኩ። እመቤተይውን ከምዚ በለትኒ “ናይ በዓል ቤትኪ ፍቕርን እምነትን ዓቢይ እዩ ጐይታ ልመናኡ ሰሚዕዎ እዩ ኵሉ ጊዜ ብበረኸትን ብሓጐስን ከተጊጹ ኢኹም ብሩኻት ኵኑ” ኢላ ባሪኻትኒ ተሰወርት። ኢላ ናይ እመቤትና ድንቂ ምብጻሕ ብናይ ሓጐስ ንብዓት ብምስጋናን ዕልልታን ገለጸትሉ።

ሰብኣይን ሰበይትን በቲ ዝኾነ ዅሉ ንእግዚአብሔር ኣመስገኑ። ንዅሉ ፍጥረት ኣማላዲት ንዝኾነት ርኅርኅቲ ኣደ ንድንግል ማርያምውን ኣመስገኑ።

ናይ እመቤትና ዝፈጸመቶ ድኅነትን ተኣምርን መስከሩ ናይ ግብጺ ቤተ ክርስቲያን ናይዚ ተኣምር ሓቅነት ድኅሪ ምምርማር ንምእመናን ኽፈልጡ ብኅትመትን መራኸቢ ብዙኀንን ገለጸት። ልመናኣ ክብራ ናይ ወዳ ናይ ፈታዊኣ ምሕረት ምስ ኵልና ይኹን ኣሜን።

ጸሎት

ኦ እመቤተይ ነዚ ተኣምርኪ ንዘንበብኩን ንዝሰማዕኩን ንኣይ ንባርያኽን ፈታዊኽን ከምቲ ነቶም መንእሰያት ሰብ ሓዳር ዝገበርክዮ ድንቂ ነገር ንኣይ ንባርያኺ ግበርለይ። ናትኪ ንጽሕና ስለ ርኽሰተይ ናትኪ ምእዛዝ ንዓመጻነተይ ናትኪ ክብሪ ንምውራደይ መተካእታ ኾይኑ፡ ካብዚ ዘጨንቐኒ ዘሎ መከራይን ስቓይን ሽግረይን ቀልጢፍኪ ኣድኅንኒ።

ኃዘነይ ናብ ሓጐስ ስቓየይ ናብ ዕረፍቲ ግፍዐይ ናብ ናጽነት ቀይርለይ ንዘለኣለም ኣሜን!!!

ኣንቲ ጓለይ እዚኣስ ዘማሪት ድያ ዋላስ ኣዝማሪት 10ይ ክፋል

ኣቦና ነቲ ዛዳለዉዎ ወረቓቕቲ ምስ ዓደሉና፡ ተቐቢለ ብቕልጡፍ ከንብቦ ጀመርኩ። እቲ ጽሑፍ ከምዚ እናበለ እዩ ዝጅምር፦

Ø  1 ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን

Ø  1.1 ትርጉም ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን

ሥርዓት “ሰርዐ” ሰርዐ ካብ ዝብል ናይ ግእዝ ግሲ ዝወፀ ስም እዩ። ትርጕሙ ድማ ደምቢ ኣሠራርሓ መርሐ ግብር ማለት እዩ። ናይ ቤተ ክርስቲያን ኣሠራርሓ፡ መርሐ ግብር፡ ደምቢ ማለት እዩ።
 ቤተ ክርስቲያንና ብዶግማን ቀኖናን ትውፊትን በዞም ሠለስተ መምርሒታት እናተቐለሰት እያ ትኸይድ።

Ø  ዶግማ ናይ ግሪኽ ቃል ኮይኑ ትርጕሙ ድማ እምነት ማለት እዩ። እምነት ካብ እግዚአብሔር ንቕበሎ እዩ። ዶግማ ከም ዘለዎ ተቐቢልካ ኣሚንካ ትነብረሉን ናብ ዝመጽእ ወለዶ ድማ ከም ዝተቐበልካዮ ጌርካ ተመኃላልፎን እምበር፡ ዶግማ ኪቕነሶ ወይ ኪውሰኾ ኣይግባእን። ከመኃይሾ ወይ ክቕይሮ እየ ኢሉ ዝብገስ ሰብ ድማ ብቕጥታ ናብ ክሕደትን ጥፍኣትን እዩ ዘምርሕ።

 ንኣብነት፥ ምሥጢረ ሥላሴ፡ “ሥላሴ ሓደ ይኾኑ ሠለስተ ይኾኑ” ዝብል እምነት ከም ዘለዎ ኣሚንካ ደኣ ትቕበሎ እምበር፡ ካብዚ ኪትውስኸሉ ኮነ ከተጕድለሉ ኣይትኽእልን። ብሓፈሻ ኃሙሽቲኦም ኣእማደ ምሥጢራት ዶግማ እዮም። ኣፈጻጽማኦም ግና ሥርዓት እዩ። ጸሎትን ጾምን ዶግማ እዮም፡ ኣፈጻጽማኦም ማለት መዓስ ኪንጽሊ ወይ ኪንጸውም ይግብኣና? ብኸመይ ክንጽሊ ወይ ኪንጸውም ይግብኣና ዚነግረና ግና ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን እዩ።

Ø  ቀኖና ናይ ግሪኽ ቃል ኮይኑ ትርጕሙ ድማ ሥርዓት ማለት እዩ። ሥርዓት ብቕዱስ ሲኖዶስ ኪመኃየሽ ኪቕየር ኪውሰኾ ወይ ኪጐድሎ ይኽእል። ቅዱስ ሲኖዶስ እንተዘይኮይኑ ግና፡ ማንም ካህን ወይ ጳጳስ ብውልቁ ንሥርዓት ከመኃይሽ ሥልጣን የብሉን። ነዚ ኣመልኪቱ ፍትሓ ነገስት ከምዚ ይብለና፥

Ø  ወናሁ ተሠርዐ በተፍጻሜተ ዝንቱ መጽሐፍ ዘይደሉ ለሊቃውንት፡ ከመ ይወስኩ ዲቤሁ ወያንትጉ እምኔሁ፡ ወአልቦ ዘኢኮነ ሎሙ ብዉሐ ውስተ ዝንቱ” ትርጕሙ “እነሆ ኣብ’ዚ መሓፍ መወዳእታ ንሊቃውንት ዝግባእ ነገር ተጻሒፉ ኣሎ። ኣብኡ ንኽውስኹን ካብኡ ኪቕንሱን ካብዚ ዘይተፈቕደሎም ነገር የልቦን” ማለት እዩ።

Ø  ትእዛዝ ሲነዶስ ድማ፦ “ንሕና ዘጕደልናዮ እንተሎ መንፈስ ቅዱስ ኣብ ኵላትና ስለ ዝሓደረ ንስኻትኩም ከምዝግባእ ጌርኩም ፍረዱ” ይብል ደጊሙውን “ካባና ዝጐደለ እንተሎ ኤጲስቆጶስ ይፈጽም” ይብል ኣብ ካልእ አንቀጽ ከኣ፦ “ዝተፈተኹም ኣሕዋትና ቤተ ክርስቲያን ብዝግባእ ናብ ናይ ጸጥታ ወደብ ምእንቲ ኺትምራሕ ካባና ዝተረፈ ማንም ሥርዓት እንተሎ እግዚአብሔር ንዝግብኦ ሰብ ይግለጸሉ” ይብል

ስለዚ፦
Ø  ምሥጢረ ጥምቀት ዶግማ እዩ ኣፈጻጽምኡ ግና ሥርዓት እዩ
Ø  ምሥጢረ ቚርባን ዶግማ እዩ ኣፈጻጽማኡ ግና ሥርዓት እዩ
Ø  ጾም ዶግማ እዩ ሰዓታት ናይ ጾም ግና ቀኖና እዩ
Ø  ቅዳሴ ዶግማ እዩ ሰዓታት ቅዳሴ ግና ቀኖና እዩ
Ø  ጸሎት ዶግማ እዩ ሰዓታት ናይ ጸሎት ድማ ቀኖና እዩ

Ø  ትውፊት ኣወፈየ ኣቀበለ ኣወረሰ ካብ ዝብል ናይ ግእዝ ግሲ ዝወፀ ኾይኑ ትርጕሙ ውርሲ ቅብብል ማለት እዩ።

Ø 1. 2 ትርጉም ቤተ ክርስቲያን

ኣርእስቲ ትምህርትና “ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን” ዝብል እዩ። ኣቐዲምና ናይዚ “ሥርዓት” ዝብል ቃል ትርጕም ርኢና ኣለና። ሕጂ ድማ ትርጕም ናይዚ ቤተ ክርስቲያን ዝብል ቃል ክንርኢ ኢና። ቤተ ክርስቲያን ማለት ቃል ብቓሉ ናይ ክርስቲያን ቤት ማለት እዩ። እዚ ቓል እዚ ብኻልእ ኣጸዋውዓውን ቤተ መቕደስ ዝብል ቃል ተዋሂብዎ ንጥቀመሉ ኢና። ቤተ ክርስቲያን ወይ ቤተ መቕደስ ዝብል ቃል ኣብ መጽሓፍ ቅዱስ ንብዙኅ ነገራት ተዋሂቢ ኢና ንረኽቦ። ንሳቶም ድማ፥ ንሕንፃ ቤተ መቐድስ፡ ንማኅበር ምእመናን፡ ንሰብነት ናይ ምእመን፡ ንጐይታና ኢየሱስ ክርስቶስ፡ ንቅድስት ድንግል ማርያምን ንቅዱስ መስቀልን ኪንጠቅስ ንኽእል። ካብዚ ቐጺልና ነዚ ቤተ ክርስቲያን ዝብል ቃል ብሠለስተ ትርጕም ክንርእዮ ኢና።

1.2.1 ሕንፃ ቤተ ክርስቲያን፡

 እዚ ክርስቲያን ተኣኪቦም ጸሎት ዘብጽሕሉ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ዝፍጸመሉን “ቤት” ቤተ ክርስቲያን ይበሃል (1ይ ነገ 9፡3 ኢሳ 56፡7 ኤር 7፡10-11 ማቴ 21፡13 ማር 11፡17 ሉቃ 19፡36)

 ኣብ መጀመርታ ዚነበሩ ክርስቲያን ኣብ ምኵራብ ናይ ኣይሁድን ኣብ ናይ ውልቂ ናይ ክርስቲያን ገዛውቲ እናተኣከቡን ይጽልዩን ቊርባን ይቕበሉን ነበሩ (ግብ.ሐዋ 2፡1 3.1)።  ብ 53 እታ ናይ መጀመርታ ናይ ሓድሽ ኪዳን ሕንፃ ቤተ መቕደስ ኣብ ፊልጵስዮስ ካብ ትሕነፅ ጀሚሩ ግና ኵሉ ኣገልግሎት ኣብ ቤተ ክርስቲያን ጥራይ ከም ዝፍጸም ኮነ።

1.2.2  ጉባኤ ምእመናን

ጉባኤ ምእመናን “ቤተ ክርስቲያን” ተባሂሎም ይጽውዑ እዮም። እዚ ድማ  ናይ ክርስቲያን ወገን ዝኾኑ ኵሎም  ክርስቲያን ማለት እዩ። “ቤተ እስራኤል” ክብል ከሎ ናይ እስራኤል ወገን ቤተ ያዕቆብ ናይ ያዕቆብ ወገን ቤተ ኣሮን ናይ ኣሮን ወገን ከም ዝኾነ ቤተ ክርስቲያን ማለት ድማ ናይ ክርስቲያን ወገን ዝኾኑ ጉባኤ ምእመናን ማለት እዩ። እዚ ቃል እዚ ኣብ ናይ ትግርኛ መጽሓፍ ቅዱስ “ማኅበር” ብዝብል ቃል ተተኪኡ ኢና ንረኽቦ። ንኣብነት “ኃውኻ እንተበደለካ…..ንማኅበር ንገራ…ንማኅበር እንተ ዘይሰምዓ..” ከም ዝብል፡ ኣብዚ ማኅበር ዝብል ቃል ነቲ ቤተ ክርስቲያን ዝብል ቃል ወኪሉ እዩ ዘሎ። ኣብ ናይ ግእዝ መጽሓፍ ቅዱስ ግና “ወእመሰ ለቤተ ክርስቲያንሂ ኢሰምዐ ይኩን ከመ አረማዊ ወመጸብሐዊ” ብምባል “ቤተ ክርስቲያን” ዝብል ቃል ኪጥቀም ኸሎ ኢና ንርኢ። (ማቴ 18፡17-18) (መዝ 118፡3 113፡1 ማቴ 16 18 18፡17 ግ።ሐ 18፡22 20፡28)

1.2.3 ሰብነት ናይ ክርስቲያን

 “ቤት መቕደስ ኣምላኽ ምዃንኩምን መንፈስ ኣምላኽ ሓዲርኩም ከም ዝሎንዶ ኣይትፈልጡን ኢኹም” ከም ዝብል፡ሰብነትና ቤት መቕደስ ኣምላኽ እዩ (1ይ ቆሮ 3፡16 ዮሐ 14፡23)

Ø 2. ሥርዓት ንምንታይ  የድሊ

2.1 ሓደ ሥራሕ ካበይ ጀሚሩ ናበይ ከም ዝኸይድ ዘፍልጥ ሥርዓት እንተዘይብሉ ፍጻሜኡ ኣይጽብቕን እዩ። ቅዱስ ዮሐንስ ኣፈወረቅ ነዚ ኣመልኪቱ ከምዚ ይብለና “ኵሉ ብዘይ ሥርዓት እንተ ኾይኑ ኵሉ ነገር ጥቕሚ ዘይብሉ እዩ ዚኸውን። ኵሉ ድኻምኩም ብዘይ ፍረ ይኸውን ንዓና ድማ ናብ ውርደት ይድርብየና። ካብ ሰናይ ሥነ ምግባር ዚበለጸ ዜሐጕስ ነገር የልቦን። ፈታዊ ሥርዓት ካብ ምዃን ዚበለጸ ምቊር ነገር ድማ የልቦን”

በዚ ድማ እዩ እግዚአብሔር ብሥርዓት ኪንመላለስ ዝእዘዘና። ስለ’ዚ ሥርዓት ኣምላኻዊ ትእዛዝ ስለ ዝኾነ ብሥርዓት ምምባር የድሊ።(1ይ ቆሮ 14፡40)
2.2     ሓደ ልብን ሓደ ሓሳብን ንምዃን፥ ሓደ ፍሉጥ ሥርዓት እንተለካ ኵሉ ጊዜ ሥምረትን ኅብረትን ኣሎ። ሥርዓት እንተዘየለ ግና ኪትሰማማዕውን ኣይትኽእልን ኢኻ። “ነቲ ኅብረት መንፈስ ብማእሰር ሰላም ጌርኩም ኪትሕልውዎ ተጋደሉ” እናብሉ ዚምዓዱና ድማ በዚ እዩ፤ (ኤፌ 4፡3) ብዛዕባ እቶመ ቀዳሞት ክርስቲያንውን “እቶም ዝኣመኑ ኩሎም ሓንቲ ልብን ሓንቲ ነፍስን ነበሩ” ብምባል ንሓድንቶም ይገልጾ። (ግ።ሐ 4፡32 ሮሜ 15፡5-6)

2.3     ናይ ሃይማኖት ምሥጢራት ንምፍጻም፡ ብዛዕባ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን ኣጠቓቕማ ከመይ ኪኸውን ከም ዘለዎ፡ ሜሮን መዓስ ኪቕባእ ከም ዝግባእ፡ ቃል ኪዳን ብኸመይ ኪፍጸም ከም ዝግባእ፡ ክህነት ኣበይን ብኸመይን ከም ዝወሃብ ዝብሉን ካልኦትን ካብ’ዚ ሥርዓት ኢና ንመሃሮም።

Ø 3 ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ምምሃር ንምንታይ ይጠቅም?

3.1  ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ዝተማህረ ሰብ ናይ ቤተ ክርስቲያን ንዋየ ቅድሳት ካብ ናይ ካልኦት መናፍቓን ንዋየ ቅድሳት ንምፍላይ ይኽእል።

3.2  ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ዝተማህረ ሰብ ንንዋየ ቅዱሳት ዝግብኦም ክብሪ ይህብ።“ነቲ ኣቓሑ ቤቱ ናብ ኣብ ቅድሜኻ ኣምጽእዎ’ሞ ንስኻን መኳንንትኻን ኣንስትኻን ዕቁባትካን ወይኒ ሰቴኹምሉ” ዳን 5፡23 ዝብል ዘፍርህ ቃል ሰሚዑ፡ ንንዋየ ቅድሳት ክብሪ ከም ዝህብ ይኸውን።

3.3  ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ዝተማህረ ሰብ ናይ ቤተ ክርስቲያን ንዋየ ቅድሳት ትውፊት ተሓልዩ ከም ዝነብር ኣብ ምግባር ናቱ ኣስተዋፅኦ ይገብር።

Ø 4. ሥርዓት ቤተ ክርስቲያን ንብሎ ነየናይ እዩ?

 ሥርዓት ቤተ ክርስቲያን ኪንብል ከለና ሕንፃኡን፡ ምእመኑን፡ ጉባኤኡን ሠለስቲኡ ብምጥቕላል ዝምልከት ሥርዓት እዩ። ብዛዕባ ሕንጻ ቤተ ክርስቲያን ኣተሓናንፃኡ፡ ቅርጹ፡ ትኅዝቶኡን ካልእን፡ ብዛዕባ ጉባኤ ምእመናን ድማ ብዛዕባ ምስ ተጋብኡ ኪገብርዎ ዝግብኦምን ዘይግብኦምን፡ ናይ ሓባር ጸሎት ብኸመይ የብጽሑን ካልእን፡ ሓደ ኣማኒ ድማ ብዛዕባ ኣዘራርባኡ ኣከዳድናኡን ካልእን ንመሃረሉ ሥርዓት ብሓፈሻ፡ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ኢልና ንጽውዖ።

Ø  2 ናይ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ምንጭታት

ናይ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ምንጭታት ብዙሓት እዮም። ንኣብነት መጽሓፍ ቅዱስ፡ ሲነዶስ፡ ጉባኤያት ቤተ ክርስቲያን፡ መጻሕፍተ ሊቃውንት፡ መጻሕፍተ መነኮሳት ኪትቀሱ ኢኽእሉ። ኣብ’ዚ ንሕጂ ካብኦም ቆንጪልና ብምውሳድ ኪንመሃሃር ኪንፍትን ኢና።

2.1      መጽሓፍ ቅዱስ

 መጽሓፍ ቅዱስ ካብ ክልተ ማለት “መጽሓፍ”  “ቅዱስ” ዝብሉ ቓላት ዝቖመ እዩ። መጽሓፍ ማለት ብዙኃት ጠራዘውቲ ወይ ደብዳቤታት ኣብ ሓደ ዝተጠርነፉ ማለት ኪኸውን ከሎ፡ ቅዱስ ማለት ድማ ፍሉይ ክቡር ጽኑዕ ማለት እዩ። መጽሓፍ ቅዱስ ኣብ ክልተ ዓበይቲ ኽፍልታት ይኽፈል ንሳቶም ድማ ብሉይን ሓድሽን ኪዳን ይበሃሉ። ብሉይ ኪዳን ድማ ኣብ ኣርባዕተ ይኽፈል። ንሳቶም ድማ

1. ናይ ሕጊ መጽሓፍ ካብ ዘፍጥረት ክሳብ ዘዳግም ዘለዉ 5 መጻሕፍቲ፤
2. ናይ ታሪኽ መጽሓፍ ካብ መጽሓፈ ኢያሱ ጀሚሩ ዘሎ ናይ መሳፍንትን ነገስታትን ታሪኽን ካልኦት ዝኃዘ እዩ።
3. ሣልሳይ ድማ ናይ ቅኔ ናይ መዝሙር ወይ ናይ ጥበብ መጽሓፍ ተባሂሎም ዝፍለጡ ከም መጽሓፈ እዮብ መዝሙረ ዳዊት መጻሕፍተ ሰለሞን መጽሓፈ ሲራክ ወዘተ።
4. ራብዓይ ድማ ናይ ትንቢት መጻሕፍቲ ይበሃሉ። እዚኣቶም ድማ ካብ ትንቢተ ኢሳይያስ ክሳብ ትንቢተ ሚልክያስ ዘለዉ እዮም።

ሓድሽ ኪዳን ድማ ኣብ 5 ይኽፈል

1.    ወንጌል ካብ ማቴዎስ ኪሳብ ዮሐንስ ዘለዉ 4 ወንጌላት።
2.    ናይ ታሪኽ መጽሓፍ ግብረ ሐዋርያት።
3.    መልእኽታት ካብ መልእኽቲ ሐዋርያ ጳውሎስ ጀሚሩ ክሳብ መልእኽቲ ይሁዳ።
4.    ናይ ትንቢት መጽሕፍ ተባሂሉ ዝፍለጥ ናይ ሓድሽ ኪዳን እንኮ ናይ ትንቢት መጽሓፍ ድማ ራእይ ዮሐንስ እዩ።
5.    8 ናይ ሥርዓት መጻሕፍቲ።

ብሓፈሻ 46 ናይ በሉይ ኪዳን 35 ድማ ናይ ሓድሽ ኪዳን መጻሕፍቲ ብድምር 81 ቅዱሳት መጻሕፍቲ ዘለዎ መጽሓፍ ቅዱስ ኣለና።

እዛ ጓለይ እዚኣስ ዘማሪት ድያ ዋላስ ኣዝማሪት 9ይ ክፋል

ህያቡ ናይ ኵልና ሓሳባትን ርኢቶን ድኅሪ ምስምዑ፡ ብትእምረተ መስቀል ሠለስተ ጊዜ ኣማዕቲቡ፡ “ሐራይ እምበኣር ኣኅዋተይ ናይ ኵልና ርኢቶ ጽቡቕ እዩ። ምኽንያቱ እዚ ሕጊ እዚ ንዕብየት ኵልና ክሳዕ ዝኾነ ናይ ኵልና ሓሳባት ክፈስስን ብኡኡ ደንፊዑ ድማ ኣብ መደምደምታ ንኸነብጽሖን እዩ እቲ ዕላማ። ዝበዛኅና በዚ ሓሳብ ተሰማሚዕና ኣሎና። እቶም ሓደ ሓደ ተፃራሪ ርኢቶ ዝሃብኩም ድማ፡ ምናልባት ንሓሳባትኩም ርኢቶኹምን ዝመስል ሓሳባት፡ ማለት ‘ምስ ዝኾነ እምነት ኃቢርካ ምጽላይ ከም ዝፍቀድ፡ ፍቕሪ እምበር ሥርዓት ኣየጽድቕን እዩ’ ዝብል ጽሑፍ፡ ካብ መጽሓፍ ቅዱስ ወይ ካብ ካልኦት ናይ ሥርዓት መጻሕፍቲ፡ ወይ ካብ ታሪኽ ናይ ቅዱሳን ኣቦታት ከተቕርቡልና ምደለኹ። ምኽንያቱ ብመጀመርታ ንሕና ነዚ መወከሲ ጌርና ስለ ዘዳለናዮ ኪኸውን ከሎ፡ ከልኣይ ድማ ኵሉ ጊዜ ከምዚ ዘየረዳድእ ነገር ኪለዓል ከሎ፡ ዝዓርቀና ቃል እግዚአብሔር እምበር ናይ ባዕልና ናይ ፈጠራ ሓሳባት ስለ ዘይኮነ እየ።

 ካብኡ ዝተረፈ ግና፡ ነዚ ንዕብየት ኵልና ዝኾነ መምርሒ ተኸቲልኩም ምሳና ኺትጓዓዙ ከም ዘለኩም ከብርሃልኩም እደሊ። ብዝኾነ ግና ኣነ በቲ ዝሃብኩምኒ ኃላፍነት ተኣዚዘ እየ ደው ኢለ ዝዛረብ ዘለኹ እምበር፡ ካባይ ንላዕሊ ዝኾኑ ኣቦታት ምሳና ስለ ዘለዉ ናብ ኣቦና ኸሕልፈኩም እሞ ንሶም ክዓጽውዩልና እዮም” ብምባል ዘረብኡ ዛዘመ።

 ብድኅርዚ እቶም ነቲ ኵነታትና ክሳዕ መወዳእታ ተኸታቲሎም፡ እቲ ምፍልላይ ካብቶም ንቤተ ክርስቲያን ረጊጾም ዝወፁ ሰባት ከም ዝመንጨወ ዘስተውዓሉ ኣቦይ ቀሺ ዘመንፈስ /ኣቦ ወንበር ናይ ሰበኻ ጕባኤ/ ተንሢኦም፡ ከምቲ ልሙድ ኣባታዊ ሰላምታኦም ብምቕዳም፡ “ደቀየ! ኮፍ ኢለ ኽዕዘበኩም ጸኒሐ፡ ኣብዚ ገጽኩም ድማ ብዙኅ ጭንቀትን ዘይምርግጋእን ይንጸባረቕ ኣሎ። ኣነ ኸምዚ ዘለናዮ ዘመን ገይሩ ዘጉህየኒ የብለየን። እቲ ምንታይሲ፡ ቀደም ዘመን ኣቦታትና ነቢያትን ሓዋርያትን፡ ንሕዝቢ ናብ ኣምላኽ ተመለሱ እናበሉ ክምህሩን ክሰብኩን ብዙኅ መከራ ይረኽቡ ነይሮም፡ ናይ ሎሚ ግና ብኣንጻሩ ደቅና ጊዜ ቐጺዕኩም መንፈስ ቅዱስ ድማ ኣብ ውሽጥኹም ኮይኑ ምሂሩኩምሲ፡ ኣብዚ እሳት ዝኾነ ዕድሜኹም፡ ንስኽራን ንዝሙት ንጓይላን ዳንኬራን ገደፊፍኩም፡ ንጾምን ንጸሎትን ንስግደትን ነዝማሬን ንቕዳሴን ንንስሓን ንቚርባንን ናብዚ ፍቱው ዝኾነ ቤት እግዚአብሔር ኣምላኽና ትግስግሱ ኣሎኹም። ክብሪ ነዚ ደቁ ዘይኃድግ ልዑል ፈጣሪና ይኹን። 

 ኣብዚ መጺኹም ኣቦ ኃዙ ኢልና ምሂርናኩም ኣቦ ኂዝኩም፡ ኣቦኹም ካብ እምነት ዘምቢሉ ኣሎ እሞ ኣቦ ቐይሩ ተባሂልኩምውን ተረዲእኩምሲ ኣተግቢርኩምዎ፡ ንሣልሳይ ጊዜውን ከምኡ ዘጋጠመኩም ኣለኹም። በዚ ተሓሊልዎም ገዛ ኮፍ ዝበሉን ተስፋ ቖሪጾም ናብቲ ዝነበሩዎ ሕማቕ ሕይወት ተመሊሶም ተረፍ ሓሰማታት ዝቛርፉ ዘለዉ ደቅናውን ውሑዳት ኣይኮኑን /ሉቃ 15/። 

ንስሓን ቊርባንን ተሰቢኽኩም ከም ውሉደ አብርሃም እሺ እዩ መልስኹም። ብዝግባእ ከነስሓኩምን ከቚርበኩም ዝኽእል ኣቦ ኽትረኽቡ ዘይምኽኣልኩም ግና ሓደ ነኣይ ካብ ዘሳቕየኒ ዘሎ  እዩ። ደቀየ ዘለኹምዎ ገልታዕታዕ እግዚአብሔር ይርእዮ ኣሎ፡ ዝወርደኩም ዘሎ ኣደራዕ ድማ ይጽሕፎ እዩ ዘሎ። እዚ ዅሉ መከራኹም ኣኽሊል ከውህበኩም ዝመጸ መከራ እዩ።

 ደቀየ! ኣብዚ ዘመን እዚ ብዘይ ቀልዓለም ናይ ኣቦታትን ናይ ውሉድን ሥራሕ ደሪብኩም ትሠርሑ ዘለኹም ጀጋኑ ናይ እምነት ንስኹም ኢኹም። እግዚአብሔር ክሳዕ መወዳእታ ጽንዓቱ የብዝኃልኩም። ነቶም ሰንከልከል ዝብሉ ዘለዉ ድማ ጸኒዖም ምእንቲ ደው ክብሉ ብጸሎትን ብምኽርን ንሓግዞም። ሕማቕ ጊዜ ከተዓዛዝብ እዩ ዝመጽእ። እዚ ዅሉ ሕጂ ኣብ ልዕሊ ቤተ ክርስቲያን ተጻዒኑ ዘሎ ናይ መዓት ደመና፡ ከም ግመን ከም ትክን በኒኑ ዝጠፍኣሉ ጊዜ ብርግጽ ክመጽእ እዩ። እዞም ደቀይ! ዋላ እኳ እንተ ዘይመጸ፡ እዚ መከራ እዚ ከም መጽረይኹም ጌርኩም ቊጸርዎ። ከምቲ ሓዋርያ ቕዱስ ጳውሎስ “እቶም ቅኑዓትኩም ምእንቲ ኺግሃዱስ ኣብ ማእከልኩም ምፍልላይ ኪኸውን ግዲ እዩ” /1ይ 1ቆሮ 11፡19 ዝበሎ፡ እዛ ሓጻር ናይ መከራ ጊዜ እዚኣ ናታትኩም፡ ናይዞም ኣብ ቤት ሕያው እግዚአብሔር ኣምላኽና ጸኒዕኩም ዘለኹም ቅንዕና ዘነጸረት ጊዜ እያ። ንሳቶም ድማ ከምቲ ሓዋርያ ቕዱስ ዮሓንስ “ካባና ወፂኦም፡ ግናኸ ካባና ኣይነበሩን። ካባና ነይሮም እንተ ዚዀኑስ፡ ምሳና ጸኒዖም ምነበሩ ነይሮም። ግናኸ ኵላቶም ካባና ዘይምዃኖም ምእንቲ ኺገሀድ እዮም ዝወፁ” /1ይ ዮሓ 2፡19/ ዝበሎ ካባና ኸም ዘይነበሩ ኣነጺሮም ኣለዉ።

እዞም ደቀይ እዚ ናይ ምፍልላይ ሕማም ኵልና ንርእዮን ንሰምዖን ከም ዘለና፡ ኣብዚ ዘለናዮ ዓዲ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ መላእ ኤውሮጳን ኣሜሪካን ካናዳን እስራኤልን ኣስፋሕፊሑ ዘሎ ክፉእ ሕማም እዩ። እዚ ድማ እቲ ጸላኢ ሰናይ ዲያብሎስ ዝዘርኦ ዘሎ ዘርኢ እዩ። ከምቲ “ግናኸ ነቢያት ሓሶት ድማ ኣብ ማእከል እቲ ሕዝቢ ተንሢኦም ነበሩ፡ ከምኡ ኸኣ ኣብ ማእከልኩም መምህራን ሓሶት ኪትንሥኡ እዮም፡ ናብ ርእሶም ቅልጡፍ ጥፍኣት እናምጽኡ ድማ፡ ክሳዕ ነቲ እተሻየጦም ጐይታ እኳ ኪኽሕድዎ እዮም፡ ንሳቶም ናይ ጥፍኣት ምፍልላይ ኣስሊኾም ኬእትዉ እዮም” 2ይ ጴጥሮስ 2:1 ተባሂሉ ዝተጻሕፈልና፡ ጸላኢ ሰናይ ብብርቱዕ ይዓዪ ስለ ዘሎ፡ ሓደራ ኣብ ማእከልኩም ከይህልዉ ድማ ተጠንቂቕኩም ተዓዘብዎም። ብዝኾነ መገዲ ምፍልላይን ጉጅለን ዝፈጥር መንፈስ ሥጋውን ሰይጣናውን እዩ። ብዓዲ ይኹን ብፖለቲካ ወይ ብኻልእ ኣሳቢብካ ምጉጅጃል ከይተማዕብሉ። ምኽንያቱ ከምቲ ሓዋርያ ይሁዳ ዝበሎ “ምፍልላይ ዜምጽኡ፡ መንፈስ ዜብሎም ሥጋውያን እዮም” ይሁዳ 1:19።  ቅዱስ ጳውሎስ ውን “ግናኸ ኣኅዋተየ፡ ነቶም ካብቲ እተመሃርኩምዎ ምህሮ ምፍልላይን መዓንቀፍን ዚገብሩ ኽትዕዘብዎም፡ እምዕደኩም ኣሎኹ። እቶም ከምዚኣቶም ዝበሉ ንኸብዶም እምበር፡ ንጐይታና ኢየሱስ ክርስቶስ ኣየገልግልዎን፡ ብጥዑም ዘረባን ምርቓን ልቢ እቶም ገርህታት የስሕቱ እዮም እሞ፡ ካባታቶም ኣግልሱ”  ሮሜ 16: 17-18 ብምባል ምዒድና እዩ እሞ ሓደራ እዞም ደቀይ፡ ይቕሬታ ግበሩለይ ጊዜኹም ስለ ዝወሰድኩ።

 ኣብ መወዳእታ፡ ኣነ ኣቦኹም  ንፉዕ ደኣ ኣይኮንኩን እምበር፡ ምንባብ እየ ዝፈቱ። እዘን ዘንብበን ናይ ኣቦታተይ ቃላት ድማ ካብዚ ዅሉ ትርእይዎ ዘለኹም ምንውዋጽ ዋልታ ኾይነን ይከላኸላለይ ኣለዋ። ንኣኽትኩምውን ዝመኽረኩም እዚ እዩ። ቀዳሞት ኣቦታት ዝጸሓፉዎም ጽሑፋትን ንሳቶም ዝኃለፉዎ ሕይወትን ካብ መግቢ ንላዕሊ ተመነይዎም፡ ረኺብኩም ኣንብብዎም ንሳቶም ድማ መገድኹም ኪነግሩኹም እዮም። ኣባይ እንተ ተደጊፍኩም ኣነ ምስ ወደቕኩ ኪትወድቁ ትኽእሉ ኢኹም፡ ንስኻትኩም ግና ኣብ እግዚኣብሔርን ኣብ ቃሉን ጥራይ ተደገፉ። እቲ ምንታይሲ ዘይወድቁን ዘይኃልፉን ንሳቶም ጥራይ ስለ ዝኾኑ።

 እስከ ሕሰብዎ እዞም ኵሎም ምሳና ኃቢሮም ጸሎት ዘብጽሑ ዝቕድሱ ዝነበሩ ኣኅዋትና ካህናትን ዲያቆናትና ደቅና ምእመናንን፡ ካባና ዝተፈለዩ፡ መጻሕፍቲ ሰኣን ምፍላጦም እምበር ብቑዕ መፍለዪ ምኽንያትዶ ኣለዎም እዩ? ይዝከረኒ መጀመርታ ናብዚ ዓዲ ዝኣተናሉ፡ ሓደ ኣቦ “ገላ ካብዞም ኣብዚ ዝጸንሑ ምእመናን፡ “እዞም ብባሕሪ ዝመጻኹም ኣይንፈልጠኩም ኢና” ምስ በሉና፡ እዚኣ ከም ምኽንያት ተጠቒሞም ንምፍልላይ ዝዕድም ዘረባታት ከምልቑ ጀሚሮም ነይሮም። እዚ ግና ኣዝዩ ዘጉሂ እዩ። ካህንሲ ኣብ መቕደስ ኮይኑ ይጋደል፡ ከም ካህን ዘካርያስ ድማ ኣብ መቕደስ ይሕረድ እምበር፡ ነዚ ዘረባ እዚ ሰሚዑ ምፍልላይ ዝፈጠር ካህን በየናይ መለክዒ ናይ ክህነት ኢኻ ካህን ክትብሎ፧ እቲ ሕያዋይ ጓሳ ህይወቱ በጃ ኣባጊዑ የኅልፋ።  እቲ ብዓል ዓስቢ ግና፡ ጓሳ ዘይኰነስ፡ እተን ኣባጊዕውን ዘይጥሪቱ፡ ተዅላ ኺመጽእ ከሎ እንተ ረኣየ፡ ነተን ኣብጊዕ ኃዲግወን ይሃድም። እቲ ተዅላ ድማ ነተን ኣባጊዕ ይዛረፈን ፋሕውን የብለን።  ብዓል ዓስቢ እዩ እሞ፡ ይሃድም፡ ግዲ እተን ኣባጊዕውን የብሉን” ከም ዝተባህለ ድማ ሓቀኛ ጓሶት ዘይምዃኖም በዚ ኣመስከሩ።  /ዮሓ 10፡11-13/።

 እዚ ሕማም እዚ ኣብዚ ንሕና ዘለናዮ ዓዲ ጥራይ ዘይኮነ ኣብ መላእ ኤውሮጳ ኣስፋሕፊሑ ዝነበረ ሕማም ምዃኑ ድኂርና ኢና ፈሊጥና። እዚ ድማ ሓደ ሥዉር ኃይሊ ቤተ ክርስቲያን ንምዕናው ይሠርሕ ምህላዉ ዝያዳ ዘብርህ ተርእዮ እዩ። ብፁዓን ኣቦታት ካብ ኣስመራ መጺኦም ኣብ ሚላኖ ኣብ ዝገበሩዎ ኣኼባን ኣብ ካልእ ኣጋጣምታትን፡ ነዞም ከምዚ ዝብሉ ሰባት መጠንቀቕታ ብምሃብ ካህን ብዝመጸ ይምጻእ ቤተ ክርስቲያን ኣዲኡ እግዚአብሔር ኣቡኡ እዩ። ከምዚ ዓይነት ዘረባ ካባኹም ከይስማዕ ብዝብል ቃል ኣርባዕተ ነጥቢ ምስ ገበሩላ፡ ጸላኢ ሰናይ ናብ ካልእ ምኽንያት እዩ ተዛዊሩ፧ ትዝክሩ ኢኹም መጀመርታ ኽፍለዩ ኸለዉ፡ “ስለምንታይ ትፍለዩ” ኣሎኹም ምስ ተባህሉ፡ ‘ኣብዚ ቤተ ክርስቲያን ምስ ጫማኦም ዝኣትዉ ሰባት ስለ ዘለዉ’ ዝብል ምኽንያት ቀሪቡ። እዚውን ኣዝዩ ዘኅዝን መልሲ እዩ። እንተ ተኻእለካስ ነቲ ጫማ ገይሩ ዝኣተወ ኸኣ ካብ ቤተ ክርስቲያን ተውፅኦ እምበር ጫማ ገይሮም ኣትዮም ኢልካስ ቤተ ክርስቲያን ትኃድግ! እቲ ሓቂ ግና እዚ ኣይነበረን። ወዮ ደኣ ሕጂ ምስ ተፈለዩ እዩ ጽቡቕ ገይሩ ዝበርሃልና ዘሎ እምበር፡ ንሳቶም ንባዕሎም ኣብ ልቦም ካልእ ጫማ ተሸኪሞም እዮም ነይሮም። እምበር፦

1. ወይ ነቲ ጫማ ዝገበረ  ምሂሮም መረድእዎ፡ ወይ ከኣ ብበትረ መስቀሎም ገዚቶም መውፅእዎ

2. እታ ብኸምዚ ዝኸስዎ ዘለዉ ቤተ ክርስቲያን ሓንቲ እያ፡ ናብተን ካልኦት ጫማኦም ኣውፂኦም ዝኣትዉለን ኣብያተ ክርስቲያን ከ ዘይከዱ፧ /እዚውን ድጉፍ እዩ ማለተይ ግና ኣይኮንኩን/

3. ኣብዛ ተፈልዮማ ዘለዉ ቤተ ክርስቲያን ምስ ጫማይ እየ ዝኣቱ ዝብሎም ሰብ እንተ ረኸቡኸ፧ ካልእ ቤተ ክርስቲያን ድዮም ክኸፍቱ፧ እዞም ደቅና እንታይ ደፊንዎም እዩ ነዚ ኸስተውዕሉ ዘይከኣሉ።

4. እቲ ምኽንያት ግና እዚ ኣይኮነን ነይሩ፡ ለካ ከምቲ ኣቐዲመ ዝበልኩኹም፡ ኣብ ልቦም ካልእ ናይ ምፍልላይ ጫማ ስለ ዝነበሮም እዩ። ቊሩብ ቅንይ ምስ በሉ ድማ “ናትና ቤተ ክርስቲያን ፈሊና ኣሎና” ኢሎም ኣዊጆም። ኣዝዩ ዘኅፍር እዩ፧ ጐይታና  ኣብ ወንጌል ማቴዎስ “ኣቱም ቃርማ እተጽርዩ፡ ገመል ከኣ እትውሕጡ ዕዉራት መራሕቲ። ኣቱም ግቡዛት ጸሓፍትን ፈሪሳውያንን፡ ዝባን ዋንጫ መሬትን ጻሕልን ትሐጽቡ፡ ውሽጡ ግና ከትርን ስስዔን ምሉእ እዩ እሞ፡ ወይለኹም” /ማቴ 23፡24-25/ ብምባል ዝተዛረቦ ቃል ኣብኣቶም ተፈጸመ። እዞም ደቀይ ከምዚ ኢልኩም ዘይትሓትዎም ኣየናይ ይኸፍእ፧ ምስ ጫማኻ ናብ ቤተ ክርስቲያን ምእታውዶ፡ ወይስ ብዘይ ፍቓድ ጳጳስ ቤተ ክርስቲያን ምኽፋት፧ ቤተ ክርስቲያን እኮ /ፊያስኮ/ ኣይኮነትን ብዝኾነ ትኽፈት። ናታ ኣገባብን ሥርዓትን ናይ ኣመሠራርታ ኣለዋ። ኣብዚ ክሀበኩም ዘዳለኹዎ ጽሑፍ ነዚ ኣመልኪቱ ኪምህረና ኸሎ ከምዚ ይብል፦ “ወኢይሕንጹ ቤተ ክርስቲያን ዘእንበለ በትእዛዝ ኤጲስቆጶስ ወለእመ ተሀበለ ፩ዱሂ ወገበረ ካልእ ትርጕሙ “ብዘይ ትእዛዝ ኤጲስቆጶስ ቤተ ክርስትያን ኣይሥርሑ። ሓደ ሰብ እኳ ደፊሩ ካብዚ ወፃኢ እንተሠርሐ ኣብ ውሽጣ ክሳብ ዘለዓለም ቍርባን ኣይቑረብ። ካህንውን ነዚ ጥሒሱ ኣብ ውሽጣ ቍርባን እንተ ቘረበ ክህነቱ ይሰዓር። ʾʾ ፍት. ነገ. አን. 1 ቁ 2

ኣብ ካልእ ቦታ ድማ ከምዚ ይብል፦ “ፈሪሃ እግዚአብሔር ዘይብሎም ናይ ቤተ ክርስቲያን ቀኖና ከይፈለጡ ቤተ ክርስቲያኖም ገዲፎም ናብ ካልእ ቤተ ክርስቲያን ዝኸዱ ካህናትን ካልኦት ናይ ቤተ ክርስቲያን ኣገልገልቲ ብካልኦት ክልል ኣብያተ ክርስቲያናት ተቐባልነት ኪህለዎም ኣይግባእን። ናብ ዝነበርዎ ቤተ ክርስቲያን ኪምለሱ ይግብኦም። እምቢ ብምባል እንተኸይዶም ግና ከም ዘይፍቀደሎም ኪግበር ኣለዎ። ንሓንቲ ቤተ ክርስቲያን ገዲፉ ናብ ካልእ ቤተ ክርስቲያን ዝኸደ ሰብ፡ ካብታ ዝመጸላ ቤተ ክርስቲያን ፍቓድ ከይረኸበ ሓደ ኤጲ ስቆጶስ ብድፍረት ክህነት ሂቡ እንተተቐቢልዎ፡ ሽመቱ ዋጋ ዘይብሉ ይኸውን።

እዚ ሕጊ እዚ እቶም ሃይማኖቶም ዝቐንዐ 318 ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ዝሓገጉዎ እዩ። ነዚ ግና እዞም ዝስዕብዎም ዘለዉ ደቆምሲ ይትረፍ፡ እቶም ካህናትን ዲያቆናትንውን ዝፈልጡዎ ኣይመስለንን። እናፈለጡ እንተ ኾይኖም ድማ፡ ካልእ ዕላማ እዩ ዘለዎም ማለት እዩ።

ብዝኾነ ብቤተ ክርስቲያን ምፍላይውን ደው ኣይበሉን፡ ናይ ልቦም በብቚሩብ ከውፅእዎ ጀመሩ እሞ “እዚ ዘሎ ሲኖዶስ ናይ ኤርትራ ውጉዝ እዩ፡ ንሕና ብብፁዕ ወቅዱስ አቡነ እንጦንዮስ ኢና ንምራሕ” ዝብል ኅቡእ ኣጀንዳኦም ደርጉሕዎ። ለከአ እዚ ዅሉ ጫማን ካልእን ዝበሃል ዝነበረስ መበገሲ እዩ። ሕጂውን ክሕተት ዝግብኦ ብኁዝ ሕቶታት ኣሎ፦

1. ሲነዶስ ናይ ኤርትራ ውጉዝ እንተ ኾይኑ፡ ንሳቶም ባዕላቶም ዝበዝኁ ካህናቶምን ዲያቆናቶምን ካብዚ ተወጊዙ ዝብልዎ ዘለዉ ሲነዶስ እዮም ክህነት ተዋሂቦም። ስለዚ ክህነቶምውን ውጉዝ እዩ ማለት ድዩ፧ ዝተወገዙ እንተ ኾይኖም ደኣ ንምንታይ መስቀል ጨቢጦም፡ ንምንታይከ ሰብ ዘናስሑ፡ ዝተወገዘ ኻህን ከ ከጠምቕ ከቚርብ ቃል ኪዳን ከእስር ይኽእል ድዩ፧ ስለዚ ከይተረድኦም ናብ ዝገደደ ዓዘቕቲ ኣተዉ።

2. ብናይ ኤርትራ ሲነዶስ ዘይምርሑ እንተ ኾይኖም ከ ከመይ ኢሎም ናይ ኤርትራ ቤተ ክርስቲያን ተባሂሎም ይጽውዑ፧

3. ብፁዕ ኣቦና ስለ ዝተኣሰሩ ኢና ተፈሊና ኽብሉ ጸኒሖም፡ ምስ ተፈትሑ ደኣ እንታይ ኮይኖም ዘይምለሱ፧ ስለዚ እዞም ደቀይ ኣስተውዕሉ፡ እዞም ሰባት እዚኣቶም ብድኅሪኦም ኮይኖም ዝጠዋውይዎም ካልኦት ኣካላት ኣለዉ፡ ንሳቶም ዕላማ ኣለዎም እዚኣቶም ግና ብግርህነት ናታቶም መሣርሒ እዮም ዝኾኑ ዘለዉ። መብዛኅትኦም ኣብኡ ዘለዉ ካህናትን ምእመናንን ንሃይማኖቶም ቀናኣት ከም ዝኾኑ እፈልጥ እየ። ሥርዓት ከዕርዩ ካብ ልቦም ዝህቅኑ ከም ዘለዉውን እፈልጥ እየ። ነዚ መሥርሕ እዚ ኣበይን ብኸመይን ትገብሮ ኣፍልጦ ስለ ዘይጸንሖም ግና በቶም ብግዳም ዘለዉ ኃይልታት ተታሊሎም ኣብ ዘይሓሰብዎ ዓዘቕቲ ኣትዮም ይርከቡ ኣለዉ። እግዚአብሔር ነታ ዝነበረት ቅንኣቶም ርእዩ ናብ ኣእምሮኦም ኪመልሶም ፍቓዱ ይኹን። ብጸሎት ዘክርዎም ኣፍቅርዎም እምበር ኣይትጽልእዎም። 

ኣካይዳኦም ግና ካብ ጫማ ናበይ ከም ዝበጽሐ ተዓዘብዎ፡ በዚ ደው ከም ዘይብሉ ኸኣ ርግጸኛ ኾይነ እነግረኩም ኣሎኹ፡ ዕላማኦም በብንእሽተይ ሰብ ምእካብ እዩ። ክሕደት ድማ በብንእሽተይ ምትካል፡ ኣብ መንጐኹምን ኣብ መንጐ ደቆምን ድማ በብንእሽተይ ጽልኢ ምትካል። ንሳቶም እንተ ጸረፉኹም እሞ ንስኹም ከኣ እንተ ጸሊእኩምዎም፡ ብፍላይ ድማ እንተ ጸሪፍኩምዎም፡ ኣብ መንጎኹም ዘሎ ጋግ ዓቢይ ይኸውን ኣዚኹም ድማ ትጻልኡ። ሽዑ እዞም ኣኅዋትኩም ዋላ ነቲ ናይ ክሕደት ትምህርቲ ከይፈተዉ ከድንቕዎ ክቕበልዎ ይጅምሩ። ምኽንያቱ ምሳታትኩም ኣብ ህልኽ ስለ ዝኣትዉ፡ ናባኹም ምምላስ ከም ስዕረት ኮይኑ ስለ ዝስምዖም፡ ከይፈተዉ ናታተቶም ኣጣቓዕቲ እናኾኑ ይነብሩ። ሰይጣን ከምኡ እዩ ዝገብር፡ የጻልኣካ የጻርፈካ፡ ይቕረ ክትብል ምስ ትደሊ ድማ፡ እዚ ዅሉ ትማል ከምዚ ትብል ከም ዘይነበርካስ ሕጂ ኢድካ ክትህብ እናበለ ልብኻ ከም ዝተርር ይገብር። ስለዚ ሓደራ ደቀይ ንኽፉእ ብኽፉእ ኣይትቃወምዎ። ክሳዕ መወዳእታ ኣፍቅርዎም ብፍቕርኹምን ብኣካይዳኹምን ጥራይ ከም ዝምለሱ ኽትገብሩ ዝከኣለኩም ጸዓሩ።

 ኣብ መወዳእታ ኣነ ምስኪናይ ዝኾንኩ ኣቦኹም፡ ገለ ካብ ዘንብቦም ጽሑፋት፡ ኣብዚ ፈታኒ ጊዜ ደገፍ ምእንቲ ኪኾናኹም ኢለ ዘምጻእኩወን ጽሑፋት ኣለዋ። ሕጂ ንኹልኹም ክዕደላኹም እየን። ኣብ ገዛ ምስ ከድኩም ተገዲስኩም ኣንብብወን።  ነዚ ሕጂ ዘካትዓና ዘሎ ነገራትውን ዝያዳ መብርሂ ስለ ዝኾና ኣዝየን ጠቐምቲ እየን። ብዝተረፈ እግዚአብሔር ምስ ኵልና ይኹን ሰላሙን ትዕግሥቱን ይሃበና፡ ንዝወደቑ ትንሣኤ ንዘለና ጽንዓት ይሃበና፡ እግዚአብሔር ይባርኹም እዞም ደቀይ ካብ ኵሉ ኽፉእ ድማ ይሓልኹም፡ ጸሎታን ረድኤታን ናይ እመ ኣምላኽ ኣይፈለየና፡ ብሩኽ መዓልቲ” ብምባል ኣዕጽምቲ ዘጥልል ዘረባ ተዛሪቦም ዛዘምዎ። 

ኣቦና ኽዛረቡ ኸለዉ ኣብ መንጐ ንብዓት ይስዕሮም ስለ ዝነበረ፡ ኣነውን ከይተረድኣኒ ንብዓት ጀረብረብ የብሎ ነበርኩ። ኣብ ጥቓይ ዝነበራውን ኵላተን ኣዒንተን ንብዓት ቋጺሩ ይርአ ነበረ። ኣብ መወዳእታ ነቲ ብዛዕባ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ዝምልከት ጽሑፋት ዓዲሎምና ብጸሎት ናይ ዕለቱ መደብ ተዛዘመ።

ኣንቲ ጓለይ እዚኣስ ዘማሪት ድያ ዋላስ ኣዝማሪት፧ 8ይ ክፋል

 

ካብቶም ናይ ወርቃዊ ዘመን ሊቃውንት ዝበሃሉ ዝጥቀስ ቅዱስ ኣትናቴዎስ “መልእኽቲ (ደብዳቤ) ንደናግል (Letter to Virgins) ኣብ ዝብል ጽሑፉ ናይ እመቤትና ቅድስት ድንግል ማርያም ናይ ቤተ መቕደስ ሕይወታ ንዅለን ደናግል ኣርኣያ ወይ ምሳሌ ከም ዝነበረ ኺገልጽ እንከሎ  “Mary was pure virgin, with a harmonius disposition…” (ማርያም ንጽሕት ድንግል ኮይና ኣዝዩ ጽቡቕ መርገጺ ዝነበራ ጽቡቕ ተግባራት እትፈቱ ነበረት። ብኣወዳት ክትርአ ፈጺማ ኣይትፈቱን ነበረት፡ ...። ብዘይ ምቁራጽ ኣብ ቤቱ ነበረት፡ ናብራ ናይቲ ካብ ጸወታ ዝረሓቐ ሰብ ዝነበረት ኪትከውን ከላ፡ ምስታ መዓር እትህብ ንህቢ ትመሳሰል። ብኣእዳዋ ካብ ዝሠርሓቶም ሥራሓት ዝረኸበቶ ገንዘብ ንድኻታት ተካፍል፡ ንብሕታ ክልተ ነገራት ንኽገብረላ ናብ እግዚአብሔር ትጽሊ፡ ንሱ ድማ ክፉእ ሓሳብ ኣብ ልባ ንኸይሰርጽን ልባ ካብ ፍቕሪ ኣምላኻዊ ፈጺሙ እናዛሕተላ ንኸይመጽእን እዩ። ዘረባኣ ዝተረጋግአ ድምፃውን ህድእ ዝበለ ነበረ፡ መዓልቲ መዓልቲ ድማ መንፈሳዊ ስጉምቲ (ብቕዓታዊ ምምኅያሽ ዕብየት) ክትገብር ትደሊ፡ መዓልታዊ ድማ ከምኡ ትገብር። ንግሆ ኺትትንሥእ እንከለ ካብቶም ቅድሚ ሕጂ ዝሠርሓቶም ሥራሓት ዝያዳ ኪትሠርሕ ትደሊ፡ ሞት ድማ ፈጺማ ኣይትፈርህን ነበረት። እኳ ደኣ ብኃዘን ኮይና ናይ መንግሥተ ሰማያት መጀመርታ (መእተዊ) ከም ዘየቋረጸት መዓልታዊ እናረኣየት ኣብ ጸሎታ ተልዕሎ) ብምባል ናይ ደናግል መመክሒት ምዃና ብስፍሓት ይገልጽ። ነቢይ ዳዊት ኣብ /መዝ 92፡12/ ጻድቃን ከም ስየ ይልምልሙ ከም ጽሕዲ ሊባኖስ ይኣብዩ ንሳቶም ከምቲ ኣብ ቤት እግዚአብሔር ዝተተኽለ ኦም ኣብ ኣጸድ ኣምላኽና ይልምዑ” ብምባል ቅዱሳን ኣብ ቤተ እግዚአብሔር ከም ዝነብሩ ኣብ ምስጋናኡ ከም ዝገለጸ፡ እታ ቕድስተ ቕዱሳን እመቤትና ኣብ ቤተ መቕደስ ብንጽሕናን ብቕድስናን ነበረት”

 እዚ ጽሑፍ እዚ ብሓቂ መድኃኒት እዩ። ከተንብቦ ኸለኻ ሰላም ይዓስለካ፡ ልብኻውን ብደስታ ኽምላእ ይስምዓካ። ናይ ቅድስት ድንግል ማርያም ሕይወት ምስማዕ ንባዕሉ ጥራይ በረኸት ዘውህብ እዩ። ልዕሊ ዝኾነ ድማ ንኸምዚ ኸማይ “ኣምላኽ ናይ ልቢ እዩ ዝርኢ” እናበልና፡ ክርስቲያናዊ ኣከዳድና ብምንዓቕ፡ ናይ ሕስረት ምልክት ዝኾነ ከፋት መፋት እንናፍቕ መንእሰያት፡ ኣዝዩ መሃሪ ትኅዝቶ ዘለዎ ታሪኽ እዩ። እዚ ትምህርቲ እዚ ከም ሕጊ ኾይኑ ኣብ ቤተ ክርስቲያንና ክጸድቕ እሞ፡ ኵሎል ኣባላት ትምህርቲ ሰንበት ኣኅዋተይን ኣኃተይን፡ በዚ ተመሪሕና ንባቢሎን ምእንቲ ኸነጸብቓ ብምሕሳብ ድማ፡ ነዚ ጽሑፋት ኣኻኺበ፡ ናብ ኃላፊ ናይ ቤት ትምህርቲ ሰንበት ህያቡ ኃወይ ኂዘዮ ኸድኩ። ንሱውን ትቕብል ኣቢሉ፡ “እዋይ ሔዋን ኃፍተይ ንስኽስ እምበኣር ተረዲኡኪ፡ ንሕና ድማ ምስዞም መሣርሕተይ ኴንና ነዚ ተቕርብለይ ዘለኺ ሓሳብ ድሮ ጀሚርናዮስ ሕጊ ክጸድቕ ኣብ ምቅርራብ ኢና ዘሎና። እዚ ኣምጺእክዮ ዘለኺ ጽሑፋት ድማ ኣዝዩ ሓጋዚ ስለ ዝኾነ፡ ክንጥቀመሉ ኽንወስዶ ኢና” ብምባል ድኅሪ ቚሩብ ዕላል ተፈላለና።

ድኅሪ ኽልተ ሰሙን ናይዛ ምስ ህያቡ ዝተራኸብናላ ዕለት፡ ህያቡ ምስ መሣርሕቱ ጠርነፍቲ ኽፍልታትን፡ ኣባላት ሰበኻ ጕባኤን ኣቦታትን ተመያይጦም ነታ ውሽጣዊት ናይ ቤት ትምህርቲ ሰንበት መምርሒ ሕጊ ናብ ማኅበር ኣቕሪቦም፡ ክንዝትየላ ናጻ መድረኽ ከፈቱ። ገለ ኻብ ትኅዝቶ ናይቲ ውሽጣዊ መምርሒ ሕጊ ነዚ ዝስዕብ ይመስል፦

1. ልብሲ መዘምራን ክለብስን ክምህርን ዝግብኦ

1.1 ኣብዛ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ እምነት ኣሚኑ ዝተጠምቀ 

ማር 16፡16፡ ኤፌ 4፡5 

1.2 ተነሲሑ ኣብ ቅዱስ ቁርባን ዝበጽሐ (ሮሜ 2፡21፡ ማቴ 7፡3 ፡ማቴ 23፡3-3 ፡ ዮሐ 6፡54)

2 ክዝምር ይኹን ከበሮ ክሃርም ዘይግብኦ

2.1 ብእምነት ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ኣሚኑ ዘይተጠምቀ 

“ነዛ ቕንዕቲ ሃይማኖት ክሳዕ ዘይኣመኑ ምሳታቶም ሓድነት የብልናን፡ ነቲ ክፉእ ጽቡቕ ነቲ ጽቡቐ ድማ ክፉእ ንዝብል ሰብ ወይልኡ ተባሂሉ ከም ዝተጻሕፈ፡ ንብርሃን ምስ ጸልማት ንክርስቶስ ምስ ቤልሆር  ሓድነት የብሉን” ኢሳ 50፡20 2ይ ቆሮ 6፡14-16 (ሃ.ኣበው ዘቄርሎስ 75፡41 ገጽ 296)

2.2  ምስ ማንም ሰብ ተጻሊኡ ኣይዕረቕን ዝበለ (ማቴ 18፡16 ፡1ይ ዮሐ 3፡15)

2.3 ብፍሉጥ ምኽንያት እንተዘይኮይኑ፡ ጸሎት ክኽፈት ጀሚሩ ምሉእ መደብ ናይ ትምህርቲ ሰንበትን ቤተ ክርስቲያንን ዘይሳተፍ

42.4 ኣብ ዝኾነ ይኹን ጓይላ ክስዕስዕ፡ ከጣቕዕ፡ ደርፊ ኽደርፍ ዕልል ክብል ወይ ካልእ ንዕኡ ዝኣመሰለ ክፍጽም ምስ ዝርከብ። (1መቃ 36፡28 ሮሜ 13፡13 ገላ 5፡19 1ይ ጴጥ 4፡1-3) ምኽንያቱ ኣቦታትና ሓዋርያት “ኢትኩኑ ዘፈንያነ” ደረፍቲ ኣይትኹኑ ኢሎም ጽሒፎምልና እዮም። (ዲድስ ኣን 7) መጽሐፈ ሓዊ ድማ “ካብ ሰይጣን ዝተረኽበ ስለ ዝኾነ ጓይላን ሳዕስዒትን ካባና ከነርሕቕ ይግበኣና” ይብል መጽ ሓዊ አን 50። ቅዱስ ዮሓንስ ኣፈወርቂ ድማ ካብ ምእዛዝ ሓሊፉ “ጓይላ ንኽትገድፉ እልምነኩም ኣለኹ” እናበለ ይምሕጸነና። (ተግ ዘዮሐ አፈ 28) “ኢይደልዎሙ ለካህናት ወለላእካነ ቤተ ክርስቲያን ወለሊቃናተ ምእመናን ከመ ይርአዩ ምንተኒ እምርእየተ ዘውስተ ከብካብ ወምስሐት። አላ ይትነሥኡ ወይሑሩ እምቅድመ ይባኡ መስተዛውያን”(ፍት ነገ አን 9) “ካህናት ኢይነጽሩ ተውኔተ ወኢዘፈነ” ማለት “ካህናት ጓይላን ንዕኡ ዝኣመሰለ ነገራትን ኣይርኣዩ” ይብል። (ፈው.መን 32፡7

2.5 ብእምነት ምስ ዘይመስሉና ንሥርዓት ቤተ ክርስቲያን ምስ ዘይእዘዙን ካህናትን ዲያቆናትን መሰልቶምን ዝኃብር ብፍላይ ድማ ንተሃድሶኣዊ ምንቅስቓስ ዘብራትዕ ተግባራት ዝሠርሕን ምሳታቶም ዝጽልን ዝዝምርን።

⦁ (“ምስ ኣርሲሳን ኣይትጸሊ፡ እዚኦም ድማ መናፍቓን እዮም ምስ ኣሕዛብ ውን ኣይትጸሊ” ኢሎምና ኣለዉ (ሃ.ኣበ ዘሠለስቱ ምእት)

⦁ ዝኾነ ይኹን ናባኻትኩም እንተመጸ እሞ ነዚ ምህሮ እዚ ዘየምጽአ ኣብ ቤትኩም ኣይትቀበልዎ ሰላም ውን ኣይትበልዎ፡ እቲ ሰላም ዝብሎስ ኣብቲ ግብሩ ሓቢርዎ እዩ 2ይ ዮሐ 1-10-11

⦁ “ነዛ ቅንዕቲ ሃይማኖት ክሳዕ ዘይኣመኑ ምሳታቶም ሓድነት የብልናን፡ ነቲ ክፉእ ጽቡቕ ነቲ ጽቡቐ ድማ ክፉእ ንዝብል ሰብ ወይልኡ ተባሂሉ ከም ዝተጻሕፈ፡ ንብርሃን ምስ ጸልማት ንክርስቶስ ምስ ብርሃን  ሓድነት የብሉን” ኢሳ 50፡20 2ይ ቆሮ 6፡14-16 (ሃ.ኣበው ዘቄርሎስ 75፡41 ገጽ 296)

ʿʿ ብዘይ ትእዛዝ ኤጲስቆጶስ  ቤተ ክርስትያን ኣይስርሑ። ኣደ ሰብ እኻ ደፊሩ ካብዚ ወጻኢ ንተሰረሐ ብ ዉሽጣ ክሳዕ ዘልኣለም ቍርባን ኣይቑረብ። ካህን ዉን ነዚ ጢሒሱ ኣብ ዉሽጣ ቍርባን እንተ ቆረበ ክህነቱ ይሰዓር። ʾʾ   ፍት. ነገ. አን. 1 ቁ 2

⦁ ካህን ወይ መነኮስ ቤተ ክርስቲያን ገዲፉ እንተ ከደ፣ እታ ካልኤቲ ቤተ ክርስትያን ኣይትቀበሎ፣ ናብ ቦቱኡ ንክምለስ ለምንዎ። ክምለስ ተዘይፈተወ ይፈለ። ኣብ ጉባኤ ዉን ኣይተኣዋወስ።   ፍት.ነገ. 6 ቁ 229-230 

⦁ ʿʿጉቦ ሂቡ ዝተሾመ ካህን ክህነቱ ይሰዓር። ወይ ዉን ብምፍርራሕ፣ ብአድልዎ፣ ብተንኾል፣ ብመማለዲ ክህብ የ ኢሉ ዝተሸመ ይሰዓር።…ዝዕበ፣ ሕጊ ፈሊጡ ዘይሰርሓላ፣… ወይ ናብ ተወጊዞም ዝተፈለዩ ዝዛረብ፣ ዝጽሊ፣ ብዘይ ፍቃድ ኤጲስቆጶስ ፍቃድ ዝከይድ ይሰዓር።ʾʾ ፍት.ነገ.አን.6.ቁ.224-25 

2.6 ፍሉጥ ዘማዊ/ት ቅድሚ መርዓ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ብዘይፈቕዶ መገዲ ዝጠነሰት/ዘጥነሰ ወይ ዝወለዱ  ብንስሓ ሕይወት ክሳዕ ዘይተመልሱ/

⦁ ነቲ ኽፉእ ካብ ማእከልካ ኣርሕቆ ዘዳ 17:7

ሓደ እኳ,,,,,,,ምእንቲ ኽኃፍር ምሳኡ ከይትኃብሩ ምልክት ግበርሉ,,,2ይ ተሰ 3:14

⦁ ሕጂ ግና ምስ ሓደ ሓው ዝበሃል፡ሞ ኣመንዝራ ወይስ ስሱዕ ወይስ መምለኺ ጣዖት ወይስ ተጻራፊ ወይስ ሰካር እንተ ኾይኑ ምስኡ ከይትጽንበሩ፡ ምስ’ዚ ከምዚ ዝበለ ከቶ ከይትበልዑ ጽሒፈልኩም ኣለኹ።1ይ ቆሮ 5:11-13 ሮሜ 16:17

2.7 ናይ መናፍቓን መዝሙር ስብከት ዝሰምዕን መጻሕፍቶም ዘንብብን

⦁ (መዝሙር ጸሎት ከም ዝኾነ ይጠፍኣካ ድዩ? ወይስ ንትእዛዝ ኣቦታትካ ግዲ ኣይትህቦን ኢኻ? መዝሙር ጸሎት ካብ ኮነ ምስ መናፍቓን ኣይትጸሊ ማለት ድማ መዝሙሮም ኣይትስማዕ ማለት እዩ ብምባል ክትርጎም ይከኣል እዩ።(ሃ.አበው ዘሠለስቱ ምእት)

⦁ ቅዱስ ማር ይስሐቅ “ናይ መናፍቓን መጽሓፍ ካብ ምንባብ ተኸልከል” ይብል። አረ ኣጥቢቑ ክእዝዘና እንከሎ “ዑቅ ከመ ኢትቅረብ ሃቤሃ” ናብ’ኣ ንምቕራብ ኮነ ገንጺልካ ከይተንብባ ተጠንቀቕ” ይብል። ስለ ምንታይ ከነንብብ ከም ዘይብልና ክገልጽ ከሎ ድማ “መንፈሰ ጽርፈት ማለት ናይ ጸርፊ መንፈስ ንከይሓድረካ” ይብል (ማር ይስ ኣን ቀዳማዊ ምዕ9) 

⦁ ስለ’ዚ ሓደ እኳ ንሕና ዘይሰበኽናዮ ካልእ ኢየሱስ እንተሰበኸ ወይስ ንስኻትኩም ዘይተቐበልኩምዎ ካልእ ካልእ ወንጌል እንተመጸኩም ጽቡቕ ትዕገስዎ ኣለኹም (2ይ ቆሮ 11፡1-5) ብምባል ስብከቶምን መዝሙሮምን መጻሕፍቶምን ክንዕገሶ ከም ዘይግበኣና ይምህር።

3 ጓል እንተኾይና፡ ክትገብሮም ዘይፍቀዳ

3.1 ኣብ ኣተኃኅዛ ጸጕሪ ሕብሪ ምስታይ፡ ካልእ ንዕኡ ዝኣመሰለ ኢክርስቲያናዊ ኣተሓሕዘዛ ጸጕሪ ምጥቃም። (1ይ ቆሮ 11፡5-11)

3.2 ስኽራን ኣብ አለባብሳ ቅርጺ አካላታ ዘርኢ ረቂቕን ጨዳድ ዘለዎን ክዳን፡ ጸረ ክርስትና ዝኾነ ጽሑፋትን ስእልታትን ዝሓዘ ክዳን፡ ኣፍንጫኻ ከንፈርካ፡ መልሓስካ፡ ከበሮ ዓይንኻ ምሰቋር፡ ሸፋሽፍቲ ዓይኒን ከበሮ ዓይንን ብዝተፈላለዩ ካብ መጠን ዝሓለፉ ሕብርታት ምግያጽ፡ ኣዝማልቶን ካልእ ንዕኡ ዝኣመሰለ ካብ መጠን ንላዕሊ ዝሓለፈ መጋየጺታት ክትጥቀም ኣይፍቀዳን

⦁ ክርስቲያን ክለብስዎ ዝግበኦምን ዘይግበኦምን ክዳን ኣሎ። ነዚ ውን ቅዱስ ጳውሎስ “ግቡእን ትሕትና ዘርእን ክዳን ይከደና። ከምቲ ነተን መንፈሳውያን ኣንስቲ ዝግባእ ብሠናይ ግብሪ ኪስለማ እደሊ ኣለኹ”(1ይ ጢሞ 2፡9-10)

⦁ “እስኩ ንግረኒ ኢኮነሁ ርቱዐ ቃለ ሓዋርያ ሶበ ይሰምዮ ለስሱዕ ከመ መምልኬ ጣዖት” ትርጉሙ “እስኪ ንገረኒ ሓዋርያ ውዱስ ጳውሎስ ጣዖት ዘምልኹ ኣብ ዝነቐፈሉ ኣንቀጽ “አው ዐማፂ” ዓማጺ ውን ይኹን ድኅሪ ምባሉ ብናይ ምንዝርና መጋየጺን ብፍቕሪ ንዋይን ዝተኣሰሩ ሰባት ኣተሓሒዙ ምንቃፉስ ግቡእ ዶ ኣይኮነንዩ? ኣምለኽቲ ጣዖት ንጣኦታት ከም ዘኽብርዎም “ከማሁ እሉሂ ያከብሩ ኣልባሰ ወንዋየ” ከምኡ ውን ክዳንን ገንዘብን እዮም ዘኽብሩ” ተግሳጽ ዘዮሐ አፈ 20።

⦁ “ስልማትክን እቲ ብሕቡእ ናይ ልቢ ሰብን ኣብ ቅድሚ ኣምላኽ ክቡር ዝኾነ ለዋህን ህዱእን መንፈስ ይኹን እምበር እቲ ናይ ስሩሕ ርእስን ናይ ስልማት ወርቂ ምእሳርን ናይ ዘጌጸ ክዳውንቲ ምኽዳንን ኣፍኣዊ ነገር ኣይኹን....ይብለና እዩ። (1ይ ጴጥ 3፡2-6)

4. ወዲ እንተኾይኑ

4.1 ክስቆር ክቚነን ጸጕሩ ሕብሪ ኸስቲ፡ ጸጕሩ ከንውኅ ኮነ ክጥቕልል ሸፋሽፍቲ ዓይኑ ብሕብሪ ኾነ ብላማ ከስተኻኽል፡ ስሪኡ ኣዝሊቑ ክኣስር፡ ጸረ ክርስትና ዝኾነ ሥዕልታትን ጽሑፋትን ዘለዎ ክዳን ክኽደን፡  (1ይ ቆሮ 11፡14)

4.2 ክሰክር ሽጋራን ካልእ ወልፍታትን ክህልዎ ኣይግባእን (ገላ 5፡19-23)

...ዝብልን ካልእን እዩ። እዚ ተነቢቡ ርኢቶ ምስ ተሓተትና፡ ዳርጋ ሠለስተ ዓይነት ገጽ ኢና ኣርኢና።

1ይ. ነዚ ሕጊ እዚ ኣዝዮም ዝምነይዎ ዝነበሩ፡ ቅኑዓት መንፈሳውያን ኣኅዋት። እዚኣቶም መብዛኅትኦም፡ ብሕሊናኦምን ብዝተማህሩዎ ትምህርትን ነዚ ሕጊ ኣቐዲሞም ክፍጽምዎ ዝጸንሑ ሰባት እዮም። ሕጕስ ልብን ብብሩህ ገጽን ድማ ተቐበልዎ።

2ይ. መንፈሳዊ ሕይወት ብልምዲ ክመላለስዎ ዝጸንሑን፡ ብኸምኡ ክቕጽሉ መደብ ዝነበሮምን፡ ካብ መጠን ንላዕሊ ናይ መጋየጽን ናይ ዝሙትን ድሌት ዘለዎም እዮም። ሕሊናኦም ስለ ዝረትዖም ግና ተንሢኦም ኪዛረቡ ኣይከኣሉን፡ ኣብ ደገ ሕሹኽሹኽ ምባል ግና ዘይተርፍ እዩ።

3ይ. ብሥርዓት ምምራሕ ፈጺሙ ዘይወሓጠሎም፡ ምስ ዝኾነ እምነት ኃቢርካ ምጽላይ ከም ዝፍቀድ፡ ፍቕሪ እምበር ሥርዓት ኣየጽድቕን እዩ ብምባል ርኢቶኦም ብጋህዲ ዝሃቡ እዮም። እዚኣቶም መብዛኅትኦም ኣቦታቶም ምስቶም ብስም ኦርቶዶክስ እናተጸውዑ፡ ሰባት ዘታልሉ ዘለዉ ካህናት ብምዃኖም ዝተቐርቀሩ ሰባት እዮም። ነዚ ንኽሕክሙ ድማ እዮም ኵሉ ሓደ እዩ ጸገም የብሉን ምስኦም ንዝምር ምስኦም ንጽሊ ኣብኦም ኵሉ ምሥጢራት ንፍጽም ዝበሉ። እቲ ሃዋሁ ህድእ ብዝበለ መንፈስ እናቐጸለ፡ ኣብ መወዳእታ ናይ ኵላቶም መልሲ ንምምላስ ህያቡ ተንሥአ።