12 ሰነ በዓል ናይ ቅዱስ ሚካኤል

በስመ ኣብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ ኣሃዱ ኣምላኽ ኣሜን።

 “መልኣኽ እግዚኣብሔር ኣብ ዙርያ እቶም ዝፈርህዎ ይሰፍር ካብ ድንገት ካኣ የናግፎም” (መዝ34፡7)

 ቅዱስ እግዚኣብሔር ኣምላኽና ኣብ ልዕሌና ዘሎዎ ፍቕርን ሓልዮትን  ብቐለም ተጻሒፉ ብቃል ተዘሪቡ ዝውዳእ ኣይኮነን።ኣዝዩ ብዓይነትን ብብዝሕን መጠን ኣልቦ ዝኾነ  ሰናይ ነገራት እዩ ኣብ  ሂወትና  ዝፍጽመልና። ካብቲ ብዙሕ ፡ንቅዱሳንመላእኽቲ እና ለኣኸ ኣብ ልዕሌና  ዝፍጽሞ ናይ ድሕነት ስራሕ እዩ።ቅዱስ ልቢ ኣምላኽ ዳዊት ከም ዝገለጾ  ቅዱሳንመላኽቲ ኩሉ ግዜ ብዘይ ምቁራጽ ንድሕነትና ዝለኣኹ ረቀቕቲ መናፍስቲ እዮም።(እብ1፡14)።በዚ መንጽር እዚ ካኣ ንእግዚኣብሔር ኣምላኽ ቅዱስ ቅዱስ ቅዱስ እና በሉ የመስግንዎ፡ይውድስዎ ንዓና ንደቂ ኣዳም ካኣ ብጸሎት ፡ብረድኤት፡ብሓለዋ፡ ዝድግፉና እዮም።(መዝ34፡7, ዘፅ3፡21, ት፣ዳኒ 3፡6,ማቴ4፡6-11) 

ኣብ መጽሓፍ ቅዱስና እንተዳኣ ተመልኪትና ኣዝዩ ስፍሕ ብዝበለ መልክዑ ናይ መላእክት ስራሕን ዕዮን ብግልጺ ንረኽቦ ኢና።ብዙሓት ሰባት ብናይ መላእኽቲ ጸሎት፡ኣማላድነት ፡ተራድእነት ካብ ሽግር ፡ካብ ጸበባ፡ካብ ሕማምን ድነ ሞትን ተጋላጊሎም  ንእግዚኣብሔር ከመስግኑ በቒዖም እዮም።

ንኣናንያ ፡ኣዛርያ፡ሚሳኤል ካብ እቶን ሓዊ (ዳኒ6፡22)፣ ንቅዱሳን ሃዋርያት ካብ ቤት ማእሰርቲ(ግ፣ሃዋ5፡19,12፡11)ንጦብያን ጦቢትን ካብ መከራን ሽግርን (መጽ፣ጦቢት 12፡18)፡ንእስራኤላውያን ኣብ ባሕሪ ኤርትራ ዘናገፉን ዘድሓኑን ዝረድኡን ቅዱሳን መልእኽቲ እዮም ።ብኣንጻሩ ዝተዋህቦም ክብርን ስልጣንን ንዒቖም ዝኸዱ ሰባት ካኣ ተቐጽዑ እምበር ሂወት ክረኽቡ ኣይተራእየን።(ሉቃ1፡19, ዘፅ3፡20, ዘሁ22፡33, 2ሳሙ24፡15, 2ነገ19፡31, ግ፣ሃዋ12፡20-23)

ስለዚ ብሓፈሻ እምበኣር ቅዱሳን መላእኽቲ ኣብ ሂወትና ዓቢ ተራ ከም ዘለዎም ክንፈልጥን ክንግንዘብን ይግባኣና።

ሓደ ካብቶም ቅዱሳን መላእኽቲ እምበኣር ቅዱስ ሚካኤል ሊቀ መላእኽቲ እዩ።

ሚካኤል ማለት  ብቋንቋ እብራይስጥ ‘’መኑ ከመ እግዚአብሔር’’ መን ከም እግዚአብሔር ማለት እዩ።ናይ እግዚኣብሔር ልዕልናን ክብርን ዝገልጽ እዩ።ከምቲ ንነቢይ ሙሴ ዝተዛረቦ እግዚኣብሔር “ስመይ ኣብኡ ተሰምዩ እዩ እሞ በደልካ ኣይክሓድገልካን እዩ” (ዘጽ23፡22) ዝበሎ ፡ቅዱስ ሚካኤል ስም እግዚኣብሔር ዝሓዘ እዩ።ከመይ ትርጉም ስሙ መን  ከመ እግዚኣብሔር ሰለዝኾነ።

ቅዱስ ሚካኤል ሓለቃ መላእክት ምኳኑ መጽሓፍ ቅዱስ ኣብ ብዙሕ  ቦታታት ገሊጽዎ ይርከብ።ከም ኣብነት ኢያሱ ኣብ ጥቓ ኢያሪኮ፨ከሎዝተመልሐ ሰይፍ ዝሓዘኮይኑ  ተገልጸሉ’ሞ ኢያሱ ድማ “ንስኻ ናትና ዲኻ ውይስ ናይ ጸላእትና ’’ በሎ።ንሱ ድማ “ኣነ ስሓለቃ ሰራዊትእግዚአብሔር ኮይነ ደኣ ሕጂ መጺኤ ኣለኹ” በሎ።ብድሕሪኡ ኢያሱ ኣብ ቅድሚ እቲ መልኣኽ ተደፊኡ ሰገደሉ ኢያ5፡14-15።

ብተወሳኺ ይሁዳ ኣብ ዝጸሓፎ መጽሓፍ ኣብታ ሓንቲ ምዕራፉ እንተ  ተመልኪትና ሊቀ መላእኽቲ ቅዱስ ሚካኤል ብዛዕባ ሬሳ ሙሴ ምስዲያብሎስ ከም ዝተካራኸረ ኣብ ልዕሊ ቅዱሳን መላእኽቲ ዝተሸም ከም ዝኾነ ነንብብ።ይሁድ 1፡9 ቅዱስ ዮሐንስ ኣብ መጽሓፉ ኣብ ራእይሚካኤልን መላእኽቱን ብምባል ሓለቓ ቅዱሳን መላእኽቲ ከም ዝኾነ ተጻሒፉ ንረኽብ።ራእይ12፤7።

ከምቲ ዝተገልጸ ቅዱስ ሚካኤል’ውን ከም ኩሎም ቅዱሳን ኣብ ሂወትና ዓቢ እጃም ዘለዎ እዩ።ቀደም እውን እንተኾነ ንቅዱሳን መላእኽቲ መሪሑ ነቲ ኣምላኽነት ዝደለየ ሳጥናኤል ዝሰዓረ ቅዱስ ሚካኤል እዩ።(ራእ12፡7-8)

እስራኤላውያን ቅድሚ ንግብጺ ገዲፎምናብ ሃገሮም ናብታ እግዚኣብሔር  ዘተስፈዎም ሃገር ቅድሚ ምብጋሶም እግዚኣብሔር ዝሃቦም እንተ ኔይሩ ቃል ናይቲ መሪሕዎም ዝኸይድ ዝነበረ ቅዱስ ሚካኤል ምስማዕ እዩ ነይሩ ።እዚ ካኣ ንኾንቱ ዘይ ኮነስ ብሰላምን ብጥዕናን ጸላእቶም እና ተዋግኤ ብህድኣት መታን ከእትዎም እዩ።“ኣብ  መንገዲ  ኽሕልወካ  ናብቲ   ዘዳለኹዎ  ቦታ ድማ  ከእትወካ  እንሆ  ኣነ  መልኣኸይ ቀቂድሜኻ ይልእኽ  ኣለኹ።ኣብ  ቅድሚኡ  ተጠንቀቕ! ድምጹ  ከኣ  ስማዕ፡እምቢ  ኣይትበሎ  ስመይ  ኣብኡ  ተሰይሙ  አዩ  እሞ  እዩ” ከም ዝበለ፡እዚ እንተገሮም፡ብረዲኤቱን ኣምላኽ ብዝሃቦ ስልጣንን እንተ ኣሚኖም ብሰላም ክኸዱን ክኣትዉን እምቢ እንተ በሉ ግን ሞትን መቕጻዕትን ከም  ዘለዎም ተነጊርዎም እዩ።(ዘጽ23፡20) በኸምዚ ካኣ ቅዱስ ሚካኤል ብረድኤትን ብብረኸት እናጋሰየ ንባሕሪ ኤርትራ ኣሳጊሩ ካብ ሰማይ መና እና ኣውረደ ናብታ እግዚኣብሔር ንኣብርሃም ዘተስፈዎ ከንኣን ኣብጽሖም።

“ዝኬ  ውእቱ  ዘተነግረ  በመዋዕለ ትካት  ለእስራኤል  ህብስተ  መና  ዘኣውረደ  በገዳም  ወርእየቱ  ከመ  ተቅዳወ ከመ ኣያያት  መዓር  ጥዑም  ፈድፋደ”

“ሚካኤል  እመላእክቲ  መኑ  ከማከ   ልዑል፡ይሰግድ  በብረኪሁ   እስከ  ይረክብ  ስርየት   ለኃጥኣን” 

ኢሎም ከም ዝደረስሉ ቅዱሳን ናይ ቤተ ክርስቲያን ሊቃውንቲ ፡እቲ ሓያል መልኣኽ ቅዱስ ሚካኤል ብዓል ዓቢ ውዕለት እዩ። ንሎሚ እምበኣር በዚ ዕለት እዚ ቅዱስ ሚካኤል ዝገበሮ ተኣምር ክንርኢ ኢና።እንተ ኾነ ግን ኩላትና ደቂ ኦርቶዶክሳዊት  ተዋህዶ ቤተ ክርስቲያን ናይ ቤተ ክርስቲያና በዓላት ፡ኣጽዋማት፡ኩሉ ብሓፈሻ ኣብ ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ዝርከብ ናትና ሃብትናን ታሪኽናን እዩ።ካባና ሓሊፉ እውን ዝምልከቶ ማንም ስለ ዘየለ  ኣብ እግሪ ኣቦታትና ኮፍ ኢልና ክንመሃር፡መጻሕፍትና ገንጺልና ክነንብብ፡ኣብ ኩሉ ናይ ቤተ ክርስቲያን መደባት ተሳቲፍና  ናይ ሃይማኖትና ነገር ካብ ዝደቐቐ ክሳዕ ዝዓበየ ክንፈልጦን ክነግረሉን ክነብረሉን ይግባእ።እዚ ክንገብር ቅዱስ እግዚኣብሔር ናቱ ቅዱስ ፍቓድ ይኹን ኣሜን። ንሕጂ እምበኣር ናብቲ ናይ ዕለቱ ክንሓልፍ።

ዕረፍታ ናይ ቅድስት ኣፎምያ

ሃገራ ኪልቅያ እዩ።በዓል ቤታ ኣስተራኒቆስ ይበሃል። ቅድሚ  ብሕሞም ካብዛ ዓለም ምፍላዩ ናይኪልቅያ መስፍን ነበረ።እዛ ቅድስት ኣደ ሰብኣያ ምስ ሞተ ዝነበራ ሃብትን ንብረትን እና ሸጠት ፡ካብቲ ዝሸጠቶ ድማ እና መጽወተት ብጸምን ብጸሎትን ተወሲና፡ብንጽህናን ብቕድስናን ትነብር ነበረት። እንተኾነ ከምቲ ቅዱስ ሃዋርያ ጴጥሮስ ኣብ መልእኽቱ ገሊጽዎ ዘሎ ፡ሰይጣን ኣብ ዙርያና ኮለል ካብ ምባል ኣየዕርፍን እዩ፡ንሕና ካብ ግብሪ ጽድቂ ኣብ ዘዕረፍናሉን ኣብ ዝደኽምናሉን ግዜ ካኣ ኣብ ትሕቲ ግዝኣቱ ንኸውን ብኣንጻሩ ኣብ ሃይማኖት ኬንና እንተ ተቓወምናን እንተ ጸናዕና ግና ነቲ ንዓና ክምንጥል ኢሉ ኣብ ዙርያናዝዘውር ዲያብሎስ ፈጺሙ ካባና  ይርሕቕ ።(1ጴጥሮስ5፡8)።

ነዛ ቅድስት ኣደ ዘጋጠማ እምበኣር እዚ እዩ ኔይሩ።ኣብ ሃይማኖት ጸኒዕካ ኣንጻር ሰይጣን  ምቓምን ወይ  ብሓሳባቱ ተዳናጊርካ ኣሜን ኢልካ ከም ሄዋን ምቕባልን እዩ ኔይሩ።ነገሩ ከመይ እዩ ምስ እንብል ፡እንሆ ንሳ ብእትገብሮ ዝነበረት ተጋድሎ —ጾም ፡ምጽዋት ፡ጸሎት ዝተቓጸለ ሰይጣን ብብዙሕ ሕብረ መክዕ ከስሕት ኢሉ ናብ ሰባት ከም ዝመጽእ  ናብዛ ቅድስት ኣደ እውን ሓደ ዓቢይን ኣረጊትን መኖኮስ መሲሉ  መኖኮሳት ኣኸቲሉ እዩ መጺእዋ።ኣቐዲሙ ኣብ ደገ ኮይኑ ጸውዓ።ንሳ ካኣ ካብ ቤታ ብቕልጡፍ ወጺኣ ” ናብ  ቤተይ እተዉ እሞ ኣብ ቅድሚ ናይ ቅዱስ ሚካኤል ስእሊ  ኬንኩም ጸልዩለይ ” በለቶ።ንሱ ግን “ንሕናስ ንግሆ ጸሊና ኢና ንስኺ ግን  እዚ ኩሉ ጾምን ጸሎትን እንታይ ክገብረልኪ እዩ፧ ድሕሪ ብዙሕ ግዜ ከም ዝቐትለኪ ኣይትፈልጥን ፧ ዝነበረኪ ሃብቲ ሸጥኪ ዝወዳእክዮ ኸ ስለምንታይ ኢኺ፧ ኣብ መጨረሽታ ምስ ደኸምኪ ዝሕግዘኪ ጸዊዕክዮ ዝረድኣኪ ውላድ የብልክን ካልኣይ ግዜ ምምርዓው፡ሰብኣይ ምእታው ሓጥያት መሲሉኪ፧ በዓል ዳዊት ፡በዓል ኣብርሃም ካብ ብዙሓት ኣንስቲ ብዙሓት ውላድ ኣይወለዱን ድዮም፧ሕጂ እምበኣር ቤት ዝሰርሓልኪ፡ዝኣልየኪን ዝለኣኸክን ወዲ የድልየኪ እዩ እሞ ሰብኣይ ኣእትዊ ፡ስለዚ ሐራይ በልኒ”በላ። ነዚ ቃል ዝሰምዔት እዛ ቅድስት ኣደ “ኣባ እስኬማስ ሰናይ ወቃልከሰ እኩይ-ኣባ ኣስኬማኹም ( ቆብዕኩም) ጽቡቅ ኔይሩ እንተዘረባኹም ግን  ክፉእ እዩ። ስለዚ እቲ ሓሳብ  ናይ መን ከምዝኾነ ተገንዚባ ናብ ቤት ውሽጢኣትያ ናይ ቅዱስ ሚካኤል ስእሊ ኣምጺኣ ኣርኣየቶ እሞ እንሆ  “ጽንሒ 12 ሰነ መጺኤ ምስቲ ስእሊ ጌይረ ከጥፍኣኪ እየ ” ኢልዋ በኒኑ ከደ።

12 ሰነ ንግሆ ፡ብርሃናዊ መልኣኽ ቅዱስ ሚካኤል መሲሉ መጺኡ ጾምክን ጸሎትክን ስግደትክን ምጽዋትክን ዓሪጉልኪ እዩ፡ ኣብ ዝሓለፈ ግዜ መጺኤ ከጥፋኣኪ እየ ከምዝበለ ሰሚዔ ከድሕነኪ መጺኤ ኣለኹ ስገድለይ በላ።ንሳ  ኻኣ መን ኢኻ፧ በለቶ።ንሱ መሊሱ ኣነ ቅዱስ ሚካኤል መልኣኽ እየ ክብል ብሓሶት መስከረ።ንሳ ቀጺላ፡ እምበኣር ናይ ንጉስ ወተሃደር ፡ልኡኽ ፡ብዘይ ማሕተም ይኸይድ ድዩ፧  ቤትረ መስቀልካ ኣበይ ኣሎ፧ ክትብል ሓተቶ። ከምታ ቀዳማይቲ መዓልቲ ዝገበረታ ናይ ቅዱስ ሚካኤል ስእሊ ክተምጽእ ኢላ ‘” ጽናሕ በል ሚካኤል እንተ ኾንካስ ስእልኻ ከምጽኣልካ ” በለቶ እሞ  ገጹ ገልቢጡ ጽልመት ተኸዲኑ ካብ ቅድሚኣ ከደ። እቲ ንረድኤት ቅልጡፍ ዝኾነ ቅዱስ ሚካኤል ከም ቅጽበት ዓይኒ ቀልጢፉ ናብኣ መጸ፡”ብጽእቲ ኣፎምያ እንሆ ጾምክን ጸሎትክን ተሰሚዒልኪ እዩ እሞ ዕረፍትኺ ሎሚ እዩ ” ኢልዋ ንሰይጣን ኣባሪሩ ናብ ሰማይ ዓረገ።

ቅድስት ኣፎምያ ናብ ቤተ ክርስቲያን ከይዳ ናይ ክርስቶስ ስጋን ደምን ተቐቢላ ፡ ኣብኡ ዝነበሩ ጳጳሳትን ካህናትን ጸዊዓ  ካኣ ናብ ቤታ ተመልሰት ።ናብ ቤታ ምስ መጹ ካኣ ከከም ማዕርጎም ኮፍ ኣቢላ ምሳሕ ኣብሊዓ ዝስተ ኣስተየቶም።ኣብ ኢዳ ዝነበረ ወርቂ ብቅድስት  ቤተ ክርስቲያን መስርሒ ፡ዝነበራ ገንዘብ ንድኻታት ክኸውን ናብ ቤታ ዝመጹ ጳጳስ ኣረከበት እሞ ዓረፈት።ንብዙሕ ግዜ ኣብ ሕቑፍኣ ዝነበረት ናይ ቅዱስ ሚካኤል ስእሊ  ካብ ሕቑፍኣ ወሲዶም ኣብ ቤተ ክርስቲያን ኣቐመጥዋ።ንብዙሓት ሕሙማት ካኣ ትፍውስ ነበረት።

ጸሎታን በረኸታን  ናይ ቅድስ ኣፎምያ ምስ ኩላትና ይኹን።ንቅድስት ኣፎምያ ዝረድኤ  ቅዱስ ሚካኤል ሎሚ እውን ካብ ሽግርን ካብ ዓለማዊፍትወትን ብጸሎቱን ብረድኤቱን ይሓልወና።ኣሜን።

 ዘተፈነወ ኀበ ባሕራን

ባሕራን  ወለዱ ናይ ቅዱስ ሚካኤል በዓል ዘብዕሉ ፈተውቲ እግዚኣብሔርን መኽበርቲ ቅዱስ ሚካኤልን  ነበሩ።እዞም ክልተ ወለዱ ካብታ ዘላቶም ንድኻታትን ናብ ቤተ እግዚኣብሔርን ይምጽውቱ ፡ንዕሩቕ ዝኸድኑ ንጥሙይ ዘብልዑ ናይ እግዚኣብሔር ሰባት እዮም ኔይሮም።

ከምዚ ኢሎም ብቃል ኪዳን ጸኒዖም እና ነበሩ ከለዉ ኣቡኡ ሞተ እሞ ኣዲኡ ካኣ ንባሕራን ጥንሲ ሒዛ ተረፈት።ኣብቲ ዝሓለፈ ሂወቶም ምስ  ሰብኣያ  እና ተሓጋገዘት ሂወታ እትመርሕ ዝነበረት ኣዲኡ በይና ምስኮነት ግን ናብራ ክኸብዳ ጀመረ።ከምዚ ኢላ ንኣምላኻ እና ኣመስገነት  ናይ ቅዱስ ሚካኤል ዝክር ትገብር ንድኻታት እውን ትምጽውት ነበረት።

መዓልቲ ንመዓልቲ ተኪኣ ግዜ ሕርሳ በጽሔ እሞ ንባሕራን ወለደት።በዚ  ግዜ እዚ ቅድስ ሚካኤልን ቅዱስ ገብርኤልን ብሓደ ናብ ቤታ መጺኦም ነቲ ህጻን ባረኽዎ  ንዓኣ ካኣ ነዚ ጎረቤትኪ ዘሎ ሃብታም ሰብኣይ እዚ ሕጻን ክወርሶ እዩ ” ኢሎማ ከዱ።እዚ ክብልዋ ከለዉ  እቲ ኣብ ጎረቤታ ዝነበረ ሰብኣይ ይሰምዓ ነበረ፡ካብ ሽዑ ጀሚሩ ካኣ ንዚሕጻን ከምይ ጌሩ ከም ዝቐትሎ ክሓስብ ጀመረ።

ኣዲኡ ንባሕራን ቆሪሳ እተብልዖ፡ መግቢ እትኸድኖ ልብሲ ክትስእንን  ክትሽገርን ጀመረት እሞ  እቲ ሃብታም ጎረቤታ ሰብኣይ ነዚ ከም መመኽነይታተጠቒሙ ፡ሓላዪ ተመሲሉ ከዕብየልኪ ኢሉ ነቲ ህጻን ናብ ቤቱ  ወሰዶ።ብድሕሪ እዚ ኣብ ሳጹን ኣእትዩ ናብ ባሕሪ ደርበዮ።እንሆ ካኣ ኣብ ገምገም ባሕሪ ኣባጊዕ ዝሕሉ ሰብ ነበረ እሞ ነታ ሳጹን ካብ ባሕሪ ብማዕበል ተገፊዓ ምስ ረኣያ ዓሳ መሲልዎ ከልዕላ ከደ እንተ ኾነ ግን እቲ ብኽፍኣት ናይቲ ሃብታም ሰብኣይ መታን ክመውት ናብ ባሕሪ ዝተደርበየ ምልኩዕ ህጻን ኮይኑ ጸንሔ። እቲ ዋና ኣባጊዕ ሰብኣይ ካኣ ውላድ ስለ ዘይነበሮ እና ተሓጎሰ  ናብ ቤቱ ወሰዶ ከም ውላዱ ጌይሩ ካኣ ኣዕበዮ።ካብ ባሕሪ ረኺበዮ ኢሉ ካኣ ባሕራን ኢሉ ሰመዮ።

ድሕሪ ብዙሕ ግዜ እቲ ሃብታም ሰብኣይ ብስራሕ ናብቲ ባሕራን ዝነበረሉ ዓዲ ገሸ ስለ ዝመሰዮ ኣካ ኣብቲ ናይቲ ሰብኣይ ቤት ሓደረ።እንሆ ካኣ እቲ ሰብኣይ ንባሕራን ክጽውዖ ከሎ ሰምዔ እሞ ፡እቲ ስም ስለ ዝገረሞ ትርጉም ናይቲ ስም ክነግሮ ተወከሶ።እቲ ሰብኣይ ካኣ እቲ ዘጋጦሞ ነገራትን ብኸመይ  መገዲ ከም ዝረኸቦን ገለጸሉ።ነዚ ዝሰምዔ ሃብታም ሰብኣይ ኣስዕብ ኣቢሉ “ክንደይ ዓመት ይገብር ክብል ተወከሶ” ዓመታቱ ጸብጺቡ ነገሮ እሞ እቲ ሃብታም ሓሲቡ እቲ ቀደም ናብ ባሕሪ ዘእተዎ ህጻን ንሱ ከም ዝኾነ  ፈለጠ ፡እንሆ ካኣ ብተንኮል ተላዒሉ ” ኣነ ዓስብኻ ክህበካ ፡እዚ ህጻን ካኣ ዘይትተርፍ መልእኽቲ ስለ ዘለትኒ ናብ ሰበይተይ ከብጽሓለይ ” ክብል ተወኪሱ ገንዘብ ከፊሉ ፡ነቲ ህጻን ከምቲ ይሁዳ ኣስቆሮታዊ ዝገበሮ ስዒሙ ኣፋነዎ።ንዝኾነ ሰብ ከየርኢ ካኣ ኣጠንቀቐ።እቲ ጽሑፍ “እዚ እቲ ንቤትናን ሃብትናን ክወርስ ዝተባህለ እዩ እሞ ተቐቢልኩም ቅተልዎ ” ዝብል ነበረ።

ከምዚ ኢሉ  ባሕራን ናይ ሞት ደብደቤ ተሰኪሙ ተበገሰ። ነዛ  ናይ ሞት ደብዳቤ  ሒዝዋ ንትሽዓተ መዓልታት ተጓዕዘ  ብድሕሪዚ ቅዱስ ሚካኤል ከም ሓደ ናይ ሰራዊት ሓለቓ ኮይኑ ምስኡ ብዙሓት መልእኽቲ ኣኸቲሉ ኣብ  መገዲ ተጓነፎ እሞ ናበይ ትኸይድ ኣሎኻ ክብል ሓተቶ።ንሱ ካኣ እቲ ዝኸዶ ዘሎ መገዲ ሓበሮ፡ነታ ሒዝዋ ዝነበረ ወረቐት ኣርእየኒ ምስ በሎ ግና  ጎይታይ ንሓደ ሰብ ከይተርኢ ኢሉኒ እዩ ክብል መለሰሉ።ኣብ መወዳእታ ካኣ ኣብ ኢዱ ከላ ንላዕሊ ሓፍ ኣበላ እሞ ቅዱስ ሚካኤል ነታ ናይ ሞት ደብዳቤ ብኣፉ ኢፍ ኢሉ ቀየራ፡ “ቅተልዎ” ዝብል ዝነበረ ደብዳቤ ካኣ “ናብታ ሓንቲ ጋለይ ኣመርዕውዋ ኩሉ ሃብተይ ኣውርስዎ ፡ኩሉኹም ጉዙኣት ካኣ ኣኽብርዎ ” ዝብል ኮነ። ብድሕርዚ ባሕራን ኣብ ቤት እቲ  ሃብታም ሰብኣይ በጽሔ እሞ ደብዳቤ  ተቐቢሎም  ኣመርዓውዎ  ኩሉ ሃብቲ ናይ ቲ ሰብኣይ ካኣ ኣውረስዎ ።ድሕሪ ግዜ እቲ ሃብታም ሰብኣይ  መግሽኡ ወዲኡ ናብ ቤቱ ተመልሰ እሞ ኣብ ገዝኡ ከይ በጽሐ ነቲ ኣብ ቤቱ ዝነበረ ሓጎስን ዕልልታን ምስ ሰምዐ ንኣገልገልቱ ብዛዕባ እቲ ዝኾነ ሓተቶም።ንሳቶም ካኣ ብዝሰደድካልና ደብዳቤ መሰረት እቲ ኩሉ ዝኣዘዝካና ፈጺምና እዚ ካብ ዝኸውን ኣርባዓ መዓልቲ እዩን በልዎ።ነዚ ዝሰምዐ እቲ ሃብታም ሰብኣይ ካብ ፈረሱ ብስንባዴ  ወዲቑ ሞተ።እቲ ዝኾነ ንሰበይቱ ነገርዋ ሰበይቱ ካኣ ሰንቢዳ ሞተት።ከምቲ ቅዱስ ሚካኤልን ቅዱስ ገብርኤልን ዝበልዎ ሃብቲ ናይቲ  ሃብታም ሰብኣይ ንባሕራን ኮነ።ናይ ሞት ደብዳቤ  ናይ ባሕራን  ናብ ሂወት ተቐየረ።እዚ ዝገብረ ኣምላኽና እግዚኣብሔር ዝኸበረን  ዝተመስገነን ይኹን።ኣሜን።

ጸሎትን ረድኤትን ናይ ቅዱስ ሚካኤል ምስ ኩላትና ይኹን ኣሜን።

ስብሓት ለእግዚኣብሔር

ወለወላዲቱ ድንግል

ወለመስቀሉ ክቡር

ኣሜን

መንፈስ ቅዱስ ካብ መን ይሠርጽ? 2ይ ክፋል

ናይ ፊልዩክ ምውሳኽ ተቓውሞ ብዝምልከት ናይ ኦርቶዶክስ ኣብያተ ክርስቲያናት ንምንታይ ከም ዘይቅበልዎ ዘቕርብዎ መርትዖታት ነዚ ዝስዕብ ይመስል።

(ናይ ኦርቶዶክስ ኣብያተ ክርስቲያን ክንብብል እንከለና፡ ናይ ኦሬንታልን ናይ ግሪኽ ኦርቶዶክስን እዩ ዘጠቓልል። እዚ ማለት ኬልቄዶናውያን ንዝዀኑን ንዘይኮኑን ይሓቁፍ ማለት እዩ)

1. ጐይታ ኢየሱስ ክርስቶስ መንፈስ ቅዱስ ካብ አብ ጥራይ ከም ዝሠርጽ (ዝወጽእ) ኣረጋጊጽልና እዩ ዮሐ 15፡26። ስለ ዝኾነ ድማ ናይ ኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያናት ካብ አብ ጥራይ ምስራጹ ይኣምና። ሓደ ሓደ ከም ዝሓስብዎ ክርስቶስ መንፈስ ቅዱስ ካብኡ ከም ዝሠረጸ ጌሩ ዘይገለጸ ንትሕትና ኢሉ ኣይኮነን። ንትሕትና እንተ ዝኸውን እሞ መጸናንዒ (ጴራቅሊጦስ)ክሰደልኩም እየ ኣይምበለን ኔሩ። ስለዚ መንፈስ ቅዱስ ካባይ ይሠርጽ እዩ ዘይበለ ንትሕትና ዘይኮነስ፡ መንፈስ ቅዱስ ካብ አብ ጥራይ ከም ዝሠርጽ ንኸረድኣና ስለ ዝደለየ እዩ። መንፈስ ቅዱስ ክልእኸልኩም እየ ክብል ከሎ ካባይ ዝሠረጸ ምበለ ኔሩ እምበር ካብ አብ ዝወጽእ (ዝሰርጽ) ጥራይ ኢሉ ትም ኣይምበለን ኔሩ።

2. ካልእ ናይ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ንፊልዩክ እትቃወመሉ ምኽንያት፡ ብሃይማኖታዊ ቀኖናታት ካብ ጥንቲ ጀሚሩ ብትምህርቲ ኮነ ብታሪኽዊ ጉዕዞ ዘየለ ምዃኑ እዩ። ኣብ ናይ ጥንቲ ናይ ሃይማኖት ቀኖናታት ይኹን ሥርዓተ ኣምልኾኣ ናይ ፊልዩክ ምልክት ዝተወሰኸ ኣብ ወላ ሓደ መግለጺ ተጻሒፉ ኣይርከብን እዩ።

3. ናይ ሥላሴ ኣካላት ምህላዉ ብዝምልከት ጥንታውያን ናይ ቤተ ክርስቲያን ኣቦታት ክገልጹ ከለዉ መንፈስ ቅዱስ ካብ አብ ጥራይ ከም ዝሠርጽ ኣረጋጊጾም እዮም። ካብቲ ብዙሕ ናይ ኣቦታት መግለጺ ንሕጂ ውሑዳት ንመልከት።

“መንፈስ ቅዱስ ሓቀኛ መንፈስ እዩ፤ ብርግጽ ካብ አብ ይወጽእ፡ ምርካቡ ድማ ብምስራጽ ድኣ እምበር ከም ናይ ወልድ ብምውላድ ኣይኮነን” (ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘእንዚናንዙ)

“ናይ አብ ኣካለዊ ግብሪ ናይ ወልድ ናይ መንፈስ ቅዱስን ግብሪ ናብ ምዃን ኣይልወጥን። ምንጪ ምኽንያት ከይኮኖ ብምንጭነት (መሰረትነት) ምንባር ናይ አብ ናይ በይኑ ጠባይ እዩ። እዚ ናይ ምንጪነት (መሰረትነት) ጠባይ ንወልድ ወይ ንመንፈስ ቅዱስ ጠባይ ክኸውን ኣይክእልን፡  ምኽንያቱ ወልድ ካብ ኣብ ስለ ዝወጽእ (ዝውለድ) መንፈስ ቅዱስ ውን ካብ አብ ( ይወጽእ) ይሰርጽ ከምዚ ከም ዝዀነ ቅዱሳት መጻሕፍቲ ይምስክሩ እዮም። ዮሐ 15፡26  16፡28 (ቅዱስ ጐርጐርዮስ ዘኑሲስ)

ናይ እስክንድርያ ቅዱስ ኣትናቴዎስን ቅዱስ ባሲልዮስን ድማ ብግልጺ “መንፈስ ቅዱስ ካብ አብ ይሰርጽ” ብምባል ካብ ወልድ ከይበሉ እዮም ጽሒፎም።

ምንም እኳ  ፊልዩክ ኣብ ናይ ሃይማኖት ቀኖና ትኽክለኛ ዘይ ምዃኑን፡ ብትምህርቲ መለኮትን ብቀኖና ቤተ ክርስቲያንን ሥርዓተ ኣምልዀን፡ መጽሓፍ ቅዱስ መሠረት ዘይብሉ ምዃኑ ፍሉጥ እንተ ዀነ ናይ ፊልዩክ ደገፍቲ ግን ፈልከት ኣይንብልን ብምባል እዮም ዝማጐቱ። ንኣብነት ካብ መጽሓፍ ቅዱስ ሓደ ሓደ ጥቅስታት እናለቐሙ ንዝህብዎ ጌጋ ኣመለኻኽታ ቁሩብ መብርሂ ክንህብ ስለ ዝግበኣን ነዚ ዝስዕብ ንመልከት።

ሀ. “ንዓይ ካብ ዘለኒ ወሲዱ ክነግረኩም እዩ” ዮሐ 16፡14 ነዚ ቃል እዚ ብምሓዝ መንፈስ ቅዱስ ካብ ወልድ ውን ከም ዝሠርጽ ዘመልክት እዩ ይብሉ። ቃሉ ግን ከምኡ ኣይብልን እዩ ንዓይ ካብ ዘለኒ ወሲዱ ክነግረኩም እዩ ማለቱ “ኣነ ዝነገርኩኹም እሞ ዝረሳዕኩሞ ከዘኻኽረኩም እዩ እቲ ኣነ ዘይነገርኩኹም ድማ ብመለኮታዊ ሓድነትና ኣነ ዝፈልጦ ኵሉ ንሱ ዝፈልጦ ስለ ዝዀነ፡ ከምቲ ኣነ ዝነግረኩም ንሱ ውን ክነግረኩም እዩ” ማለቱ እዩ። ብተወሳኺ ውን ምውሳድ ማለት ምሥራጽ ማለት እዩ ተባሂሉ ክትርጎም ኣይግባእን። ስለዚ መንፈስ ቅዱስ ካብ ወልድ ቃልነት ወሲዱ ብናይ ወልድ ቃልነት ወሲዱ ክምህረኩም እዩ ማለት እዩ። ብጐይተትነትን መምህርነትን ምስ ወልድ ሓደ ስለ ዝዀነ። ንወልድ ዘለዎ ኵሉ ንመንፈስ ቅዱስ ውን ገንዘቡ ምዃኑ የመልክተልና ተባሂሉ ይትርጎም እምበር ካብ ወልድ ሠሪጹ ኣየስምዕን እዩ።

ለ. ብዛዕባ መንፈስ ቅዱስ “ናይ ወዱ መንፈስ” “ናይ ኢየሱስ ክርስቶስ መንፈስ’ “ናይ ክርስቶስ መንፈስ” ኢሉ ቅዱስ ጳውሎስ ኣብ ገላ 4፡6 ሮሜ 8፡9 ፊል 1፡19 ዝተዛረቦ ቃል ሒዞም መንፈስ ቅዱስ ካብ ወልድ ሠሪጹ ይብሉ። ኣብዚ ውን ንሳቶም ድኣ እዮም ዝብሉ ዘለዉ እምበር እዚ ዝጠቐስዎ ጥቕሲ ግን ከምኡ ኣየረድእን እዩ። ቅዱስ ጳውሎስ ኣብዚ ኣዘራርባኡ ወልድ ንመንፈስ ቅዱስ ንምሥራጽ ምኽንያት እዩ ንምባል ኣይጠቐሶን። ንሱ ክብሎ ዝደለየ መንፈስ ቅዱስ ብህልውናን ብባህርን ምስ ወልድ  ሓደ ከም ዝዀነ ንምግላጽ እዩ ጠቒስዎ። “ናይ ወዱ መንፈስ” ዝብል ሓረግ ዘረድኣና፡ መንፈስ ቅዱስ ምስ ወልድ ሓደ ዓይነት ባህሪ ዘለዎ፡ ብባህሪ ክብሩ ምስጋናኡ ጎይተትነቱን ኣገዛዝኣኡን ኩሉ ከም ናይ ወልድ ክብሪ ዘለዎ ምዃኑ እዩ። ቅዱስ ጳውሎስ በዚ ቃል መሠረት መንፈስ ቅዱስ ምስ ወልድ ብኽብሪ ሓደ ዓይነት ባህሪ ከም ዘለዎ ንምግላጽ ተዛረበ እምበር ናይ ሥርጸቱ መበገሲ ምኽንያት ንምምልካት ኣይኮነን።

መንፈስ ቅዱስ ናይ ጥበብ መንፈስ ናይ ምስትውዓል መንፈስ ናይ ፍልጠት መንፈስ ናይ ፍቕሪ መንፈስ ርእስኻ ናይ ምግታእ መንፈስ ናይ ውልድነት መንፈስ ተባሂሉ ተጸዊዑ ኣሎ። ኢሳ 11፡2  2ይ ጢሞ 1፡7 ሮሜ 8፡5  ወ.ዘ.ተ   ከምዚ ስለ ዝተባህለ ግን መንፈስ ቅዱስ ካብ ጥበብ፡ ምስትውዓል፡ ፍቕሪ፡ ርእስኻ ምግታእን ውልድነትን ይሠርጽ ማለት ኣይኮን። ስለዚ ኣብ ላዕሊ ዝረኣናዮ “ናይ ወዱ መንፈስ” ዝብል ጥቕሲ በዚ መልክዕ ክረአን ክትርጎምን ይግባእ።

ሐ. ኣብ ዮሐንስ ወንጌል ብዛዕባ ምልኣኽ መንፈስ ቅዱስ ተነጊሩ ኣሎ።

1. “ንሱ ድማ ንዘልዓለም ምሳኹም ዝነብር ካልእ መጸናንዒ ክህበኩም እዩ” ዮሐ 14፡16

2. “እቲ ኣነ ካብ ኣቦ ዝሰደልኩም ካብ ኣቦ ዝወጽእ መንፈስ ሓቂ ምስ መጸ ግና ንሱ ክምስክረለይ እዩ” ዮሐ 15፡26

3. “ኣነ ምስ ከድኩ ንሱ (ጴራቅሊጦስ) ክልእከልኩም እየ” ዮሐ 16፡7

  ኣብዚ ከነስተውዕሎ ዘለና ዓቢ ነገር ኣብ መንጎ ናይ መንፈስ ቅዱስ ተፈናዊነት (ምልኣኽን) ሠራጺነትን ዓቢ ፍልልይ ከም ዘሎ ክንፈልጥ ይግበኣና። መንፈስ ቅዱስ ካብ ኣብ ናይ ምስራጹ ስራሕ ዘለዓለማዊነት ዘሎ ናይ ኣካሉ ግብሪ ክኸውን እንከሎ፡ ናይ ተፈናዊነቱን ምልኣዅን ምውሃቡን ማለት ብበዓለ ሓምሳ ኣብ ልዕሊ ናይ ምሕዳሩ ስራሕ ኣብ ውሱን ጊዜ ዝተኻወነ ናይ መለኮታዊ ቃል ኪዳን ፍጻሜ ምርካብ ስለ ዝኾነ፡ ሠራጺነቱን ምልኣኹን ሓደ ጌርካ ምርኣይ ጌጋ ምዃኙ ክፍለጥ ኣለዎ።

ኣብ መወዳእታ መንፈስ ቅዱስ ካብ ኣብ ጥራይ ምሥራጹ ኣሚንና፡ ድሒሩ ንዝመጸ መናፍቅነት ካብ ምቕባል ግን መንፈስ ቅዱስ ጴራቅሊጦስ ባዕሉ የድሕነና ንብል ኣሜን።

ምስጋና ንእግዚኣብሔር

ንወላዲቱ ድንግልን

ንመስቀሉ ክቡርን

ንዘለዓለም ይኹን ኣሜን

መንፈስ ቅዱስ ካብ መን ይሠርጽ? 1ይ ክፋል

በስመኣብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ ፩ዱ ኣምላክ ኣሜን

መንፈስ ቅዱስ ካብ መን ይሠርጽ? 1ይ ክፋል

ናይ ኤርትራ ተዋሕዶ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን፡ ምስተን ናይ ኦሬንታል ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ዝስመያ አሀት ቤተ ክርስቲያናት ማለት ኤርትራ ግብጺ ኢትዮጵያ ሶርያ ኣርሜንያ ህንድ ብሕብረት ቤተ ክርስቲያን ማለት መንፈስ ቅዱስ ካብ አብ ጥራይ ከም ዝሰርጽ ትቕበል። ኦሬንታል ኦርቶክስ ተዋሕዶ ኣብያተ ክርስቲያናት፤ ብናይ መጀመርያን ካልኣይን ዓለምለኻዊ ናይ ቤተ ክርስቲያን ውሳኔ መሠረት ማለት ብ325 ዓ.ም ኣብ ኒቅያ ብ381 ዓ.ም ድማ ኣብ ቁስጥንጥንያ ዝተወሰነ ጸሎተ ሃይማኖት ብምቕባል፡ መንፈስ ቅዱስ ካብ አብ ጥራይ ከም ዝሰርጽ ዝገልጽ እምነት ክሳብ ሕጂ ጸኒዑ ይነብር ኣሎ።

ኬልቄዶናውያን ናይ ምዕራብ ሮማ ካቶሊክን፤ ናይ ምብራቕ ናይ ግሪኽ ኦርቶዶክስ ውን ብወገኖም ናይ ኒቅያን ናይ ቁስጥንጥንያን ውሳኔ ተቐቢሎም ይነብሩ ኔሮም። ጸኒሓ ግን ናይ ሮማ ካቶሊካዊት ጉባኤ ነዚ ቀኖና ብምስዓር፡ ኣብ መጽሓፍ ቅዱስን ኣብ ናይ ቤተ ክርስቲያን ቀኖናን ዘየለ ቀኖና ወሲኻ “ዘሠረፀ እምወልድ” ካብ ወልድ ሠረፀ ብምባላ፡ ካብ ኦርየንታል ኣብያተ ክርስቲያን ጥራይ ዘይኮነ ካብ ናይ ግሪኽ ኦርቶዶክስ ውን ተፈልያ ትነብር ኣላ።

   ብጸሎተ ሃይማኖት ይኹን ብመጽሓፍ ቅዱስ፡ ናይ መንፈስ ቅዱስ ምሥራፅ ካብ አብ ጥራይ ምዃኑ ፍሉጥ ክነሱ፡ ናይ ሮም ካቶሊክ ማሕበር ብ1014 ዓ.ም “ካብ ወልድ ውን ይሠርፅ” ብምባላ ካብ ናይ ግሪኽ ኦርቶዶክስ ተፈልየት። እዚ ድማ ኣብ ታሪኽ ኬልቄዶናውያን ብናይ ምሥጢረ ሥላሴ ትምህርቲ ንምጀመርያ ጊዜ ዝተወጋገዝሉን ዝተፈላለይሉን ፍጻሜ ነበረ። ኣብዚ ክርክር’ዚ ኦርዮንታል ኦርቶዶክስ ኣብያተ ክርስቲያናት ተሳተፍቲ ኣይነበራን። ምኽንያቱ ድማ ካብ መጀመርያኡ ኬልቄዶናውያን ብድሕሪ ተዋሕዶ ክልተ ባህሪ ብምባሎም ስለ ዝተፈላለዩ እዩ። 

   ናይ ኦሬንታል ኦርቶዶክስ ኣብያተ ክርስቲአናት ኣብ ምሥጢረ ሥጋዌ ዘለዎም እምነት፡ ክርስቶስ መለኮቱ ምስ ትስብእቱ ብባህርያዊ ተዋሕዶ ሓደ ስለ ዝኾነ ብተዋሕዶ ሓደ ኣካል ሓደ ባህሪ እዩ ብምባል ናይ ምንታዌ ወይ ክልተነት ትምህርቲ የወግዙ። ኣብ ላዕሊ ከም ዝተገልጸ ውን ኣብ ምሥጢረ ሥላሴ ስለ መንፈስ ቅዱስ ሠራጺነት ዘለዎም እምነት ብጸሎተ ሃይማኖትን ብመጽሓፍ ቅዱስን ከም ዝተገልጸ “ዘሠረፀ እም አብ” ካብ አብ ዝሠረፀ ማለት እዩ።

  ካብ አብ ዝሠረፀ ምስ አብን ወልድን ብሕብረት ሓንቲ ስግደት ንሰግደሉ። “ወሶበ መጽአ ጴራቅሊጦስ ዘአነ እፌኑ ለክሙ ዘይወጽእ እም አብ ውእቱ ሰማዕትየ” እቲ ኣነ ካብ ኣቦ ዝሰደልኩም መጸናንዒ፡ ካብ ኣቦ ዝወጽእ መንፈስ ሓቂ ምስ መጸ ግና ንሱ ክምስክረለይ እዩ” ተባሂሉ ከም ዝተጻሕፈ ዮሐ 15፡26።

  ኣብ መንጎ  ቁስጥንጥንያዊት ናይ ግሪኽ ኦርቶዶክስን ብምዕራብ ናይ ሮማ ካቶሊካዊትን ጉባኤ፤ ናይ መንፈስ ቅዱስ ሠራጺነት ብዝምልከት ተላዒሉ ዝነበረ ክትዕ ብላቲን ፊልዩክ ኮንትሮቨርሲ (FILOQUE CONTROVERSY)  ተባሂሉ ይፍለጥ።  (FILOQE) ላቲናዊ ቃል ኮይኑ ትርጉሙ “ካብ ወልድ ውን ሠረጸ” ማለት እዩ። እዚ ናይ ዶግማ ፎርሙላ (ናይ ሃይማኖት ውሳኔ) መንፈስ ቅዱስ ክልተ ጊዜ ከም ዝሠረፀ ይገልጽ።

  ምንም እኳ ብምዕራብ ናይ ካቶሊክ ኣብያተ ክርስቲያናት ብወግዒ “ካብ ወልድ ሠረፀ” ዝብል ቃል ብ ዓሠርተ ሓደ ክፍለ ዘመን ዝተወሰኸ ምዃኙ ፍሉጥ እንተ ዀነ፡ ናይ’ቲ ታሪኽ መበገሲ ናብ ዝኾነ ንድሕሪት ምስ እንምለስ ግን ኣብ 6ይ ክፍለ ዘመን ኢና ንዓርፍ። ሓሰቡ ንመጀመርያ ጊዜ ዝነቐለ ኣብ ናይ ስጳኛ ግዝኣት እዩ። ናይ እስጳኛ ቤተ ክርስቲያን ኣብ ኣርዮሳውያን ንዘለዋ ተቓውሞ ንምሕያል ክትብል፡ ዝወሰደቶ መደብ እዩ። እዚ ውን “ወልድ ምስ አብ ማዕረ እዩ ምኽንያቱ ንሱ ውን ምስ ኣብ ንመንፈስ ቅዱስ የስርፅ እዩ፡ ስለዚ ካብ አብ ዝንእሰሉ ወላ ሓንቲ ሰበብ የለን” ብምባል ወልድ ምስ አብ ማዕረ ምዃኑ ዘመልክት እዩ ክትብል ዝተጠቕመትሉ እዩ።

  ብ 589 ዓ.ም ናይ ስጳኛ ናይ ቶሌዶ ሪካርድ ጉባኤ ናይ ውግዘት ረቂቕ “ብመንፈስ ቅዱስ ዘይኣምን ወይ ካብ አብን ወልድን ምስራጹ ዘይአምንን ምስ አብን ወልድን ብሓድነት ንዘልዓለም ማዕረ ምዃኑን ዝኽሕድ እንተሎ ዝተወገዘ ዝተፈለየ ይኹን” ብምባል ፊልዩክ ዝተባህለ ትምህርቲ አጽደቐ። ዘሠረፀ እም ወልድ ክብል ይገልጽ፡ እዚ ኣብ ኒቅያን ቁስጥንጥንያን ናይ ሃይማኖት ቀኖና ዘየለ ተወሳዂ ፊልዩክ ዝተባህለ ቃል ካብ ስጳኛ ናብ ፈረንሳይ ተሰጋገረ። ብድሕሪኡ ውን ናብ ጀርመን ኣምሪሑ ካብ 742-814 ኣብ ቻርልማይን ተቐባልነት ረኸበ። ብተወሳኺ ብ794 ፍራንክ ፈርት ኣብ ዝተገብረ ብሴሚ ኣይኮኖክላስት ጉባኤ (semi-iconoclast council) ተቐባልነት ምርካቡ ተረጋገጸ።

  ኣብ ቻርለማይንት  ዝነበሩ ጸሓፍቲ “ፊልዩክ” ንመጀመርያ ጊዜ ናይ ክርክር ኣጀንዳ ገበርዎ። ግሪኻውያን እዚ መናፍቕነት እዩ ኢሎም እንተ ከሰስዎም ብዘጽሓፎ ናይ ችሎቱ ጸሓፍቲ ውን ግሪኻውያን ነዚ ሓድሽ ውሳኔ ከይተቐበሉ፡ ብናይ ጥንቲ ናይ ሃይማኖት ቀኖና ሥርዓተ ኣምልዀኦም ብምፍጻሞም ብተመሳሳሊ ከሰስዎም። ናይ ቁስጥንጥንያ ፓትርያርክ ፎቲየስ ብ9ይ ክ.ዘመን ከም ዝገለጾ ናይ ፊልዩክ ትምህርቲ ቡልጋርያ ብናይ ፈረንሳ ሚስዮናውያን ክኣቱን ክፍለጥን ከም ዝኸኣለ ገሊጹ። እዚ ክኸውን ዝኸኣለ ድማ ቡልጋርያውያን ብግሪኻውያን ተሰቢዀም ናይ ግሪኽ ኦርቶዶክስ ክርስትና ብምቕባሎምን ኣብ ትሕቲ ናይ ቢዛንታይን ፓትርያርክ ምእታዎምን ስለ ዝተፈልጠ፡ ነዚ ንምፍሻል ብመገዲ ሚስዮናውያን ዝተወስደ ጸረ-ቢዛንታይን ምልዕዓል እዩ ዝነበረ። ክርክሩ ኣብ መንጎ ጀርመንን ቢዛንታይንን ስለ ዝቐጸለ ሮማ ብሽምግልና ሓዘቶ። ብ 808 ዓ.ም ብፓፓ ልዮን ሣልሳይ (705-716) ዓ.ም ንቻርልማይን ከምዚ ዝብል ደብዳቤ ጸሓፈሉ። “ምንም እኳ ባዕለይ ውን እንተኾነ ናይ’ዚ ትምህርቲ ቅኑዕነት እንተ ተቐበልኩ፡ ፊልዩክ ካብ ጥንቱ ንናይ ቤተ ክርስቲያን ቀኖና ስለ ዝጻረር ጌጋ ከም ዝኾነ እፈልጥ እዩ” በለ ፓፓ ቤኒዲክት ሻምናይ 1112-1124 ዓ.ም መወዳእታ ፊልዩክ ስለ ዝጸደቐ ብሥልጣኑ ተቐባልነት ከም ዝህልዎ ስለ ዝወሰነ ብምዕራብን ብቢዛንታይን ኣብያተ ክርስቲያናት ምክፍፋል ፈጠረ ክልቲኦም ክፍልታት ተወጋጊዞም ተፈላለዩ።

  ኣብ ኒቅያን ቁስጥንጥንያን ዘይነበረ ኣብ ጸሎተ ሃይማኖት ናይ ሮማ ካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ዝወሰኸቶ ካብቲ ዓለምለኻዊ ናይ ቤተክርስቲያን ቀኖና ወጻኢ ስለ ዝኾነ “መንፈስ ቅዱስ ካብ ወልድ ሠረጸ” ዝብል ናይ ፊልዩክ ኣተሓሳስባ ምቕባል መናፍቕነት ምዃኑ የመልክተልና። ቤተ ክርስቲያንና ናይ ፊልዩክ ምውሳኽ ኣይትድግፎን እያ። በቲ ናይ ኣቦታት ኣብ ኒቅያን ቁስጥንጥንያን ዘጽደቕዎ ጸኒዓ “ዘሠረጸ እምአብ” ኢላ ክትምስክር ትነብር።

  ናይ ሮማ ካቶሊካዊት ቤተ ክርስቲያን፡ ናይ ፊልዩክ ሓሳብ ተቐቢላ ኣብ ጸሎተ ሃይማኖት ዝደረበቶ ድሒራ ኣብ ርእሲ ምዃና፡ ቅድም ኢሎም ዝነበሩ ጳጳሳት ግን ነዚ ሓሳብ ይቃወምዎ ከም ዝነበሩ ናይ ታሪኽ ምስክርነት ኣሎ። ኣብ መወዳእታ ናይ 8ይ ክፍለ ዘመን ሉክዮስ ዝተባህለ መናፍቕ ተላዕለ። ኣብ ቁስጥንጥንያ 150 ሊቃውንት ብዝወስንዎ “ዘሠረጸ እም ኣብ” ኣብ ዝብል ናይ ሃይማኖት ውሳኔ “ዘሠረጸ እምወልድ” ክብል ፊልዩከ ወሰኸ፡ ብናይ ሰይጣን ምኽሪ ተንሲኡ ኑፋቔኡ ንምዝርጋሕ ኣብ ኣውራጃ ኢዮርሳሌም እንዳ ተመላለሰ ክምህር ጀመረ። ቅዱስ ጎርጎርዮስ ኢየሩሳሌም ንምስላም ከይዱ ስለ ዝነበረ ድማ፡ ናይ’ዚ ከሓዲ ቃል ሰሚዑ ብኣባታዊ ምኽሪ ገሰጾ። እቲ ከሓዲ ግን ናይ ሰብ ምኽሪ እምቢ ኣይሰምዕን ብምባል ናብ ሮም ከይዱ ትምህርቱ ምስ ነገሮም ናይ ሮም ሰባት ኣኽቢሮም ተቐበልዎ። ብድሕሪ’ዚ ናብ ፈረንሳ ብምኻድ ንዓቢ ንጉሥ ካርሎስ ክሕደቱ ሰበኸሉ፡ ሰይጣናዊ ትምህርቱ ንጉሥ ከም ዝተቐበለሉ ምስ ረኣየ ድማ ጉባኤ ይገበረለይ ኢሉ ለመኖ። ንጉሥ ነዚ ምስ ሰምዐ ጉባኤ ኣይገብርን ኢሉ ናብ ናይ ሮማ ጳጳስ ልዮን ሣልሳይ ለኣኸ። ልዮን ድማ እዚ ክሕደት ሓድሽ ኑፋቔ ስለ ዝዀነ ኣይቅበሎን ኢየ ብምባል ንንጉሥ መልሲ ሰደደ። ብቕጽበት ድማ ከምዚ ገበረ፤ ኣብቶም ሠለስተ  ዓበይቲ ጉባኤ አበው ቅዱሳን ሊቃውንት ዝወሰንዎ ናይ ኒቅያ፡ ቁስጥንጥንያ ኤፌሶን ውሳኔ ብላቲንን ብዮናኒ (ጽርኢን) ኣብ ክልተ ሰሌዳ ኣቕሪጹ ኣብ ኣፍ ደገ ናይ ቅዱስ ጴጥሮስ ቤተ ክርስቲያን ሰቐሎም። ኵሉ ዝኣቱን ዝወጽእን ነቲ ጽሒፍ እንዳ ርኣየ ካብቲ ሓድሽ መናፍቕነት ንኽጥንቀቕ ድማ ገበረ።

   ንኻልኣይ ጊዜ ውን ብ 856 ዓ.ም ዝተሾመ ፖፕ በናድክቱስ ሣልሳይ ናብ ናይ ምብራቕ ሊቃነ ጳጳሳት ናብ ቢዛንታይን ከምዚ ክብል ለኣኸ “መንፈስ ቅዱስ ካብ ኣቦ ጥራይ እዩ ዝሠርጽ እመበር ካብ ወልድ ኣይሠርጽን እዩ” እዚ ኣብቶም ዝተቐደሱ ጉባኤታት ዝተወሰነ ሃይማኖት ምስ ዝሕሉ እንተ ዘይኮይኑ ናይ ሮሜ ካህናትን ሓለፍትን ምስ ማንም ኣይሳተፉ። እቶም ደቂ ጥፍኣት መንፈስ ቅዱስ ካብ ወልድ ውን ይሠርጽ ንዝበልዎ ዝቕበል ከምኣቶም ርጉም ይኹን” ዝብል እዩ ኔሩ።

  ሣልሳይ ውን ኣብ ሮማ ብ879 ዝተሾመ 8ይ ዮሐንስ ዝበሃል 383 ኤጲስቆጶሳት ኣኪቡ ከምዚ በለ “ኣቐዲሞም ኣብ ቁስጥንጥንያ ካብ ዝወሰንዎ ካልእ ደፊሩ ሓድሽ ሃይማኖት ምስ ዘውጽእ፡ እምነት እዩ ኢሉ ውን ምስ ዝሕዞ መንፈሳውያን ኣበው ካብ ዝወሰንዎ ዝውስኽን ዘጉድልን እንተ ተረኽበ፡ ቅድሜና ዝነበሩ ጉባኤታት ይገብርዎ ከም ዝነበሩ ካህን እንተ ዀነ ክህነቱ ክንስዕሮ ኢና፤ ምእመን እንተ ኾይኑ ድማ ረጊምና ከነወግዞ ኢና” ብምባል ናይ ውግዘት ውሳኔኡ ብምምሕልላፍ “ካብ ወልድ ሠረጸ” ዝብል ውጉዝ ምዃኑ እዩ ገሊጹ።

ካብዚ ንላዕሊ ታሪኻዊ መርትዖታት ብምቕራብ ከም ዝተንተንናዮ ናይ ፊልዩክ ኣብ ጸሎተ ሃይማኖት ምውሳኽ ትኽክለኛ ዘይ ምዃኑ የረድኣና። ስለ ዝዀነ ውን መንፈስ ቅዱስ ካብ ኣብ ጥራይ ከም ዝሠረጸ ንኣምን እምበር፡ ካብ ወልድ ውን ይሠርጽ ዝብል ተወሳኺ ሓረግ ክንቅበል ኣይንኽእልን ውግዘት ስለ ዝዀነ ውን ኣይንቕበልን።

ንእግዚአብሔር ዘይፈልጡ ናይ እግዚአብሔር ኣገልገልቲ 1ይ ሳሙ 2፡12

 

መስክሪ እስኪ ነፍሰይ ነዚ ቃል እዚ ምስ ሰማዕኪ እንታይ ተሰሚዕኪ? እዚ ቃል እዚ ነቶም ኣብ ቤት መቕደስ ነገልግል ኣለና እናበሉ ግና ኸኣ ንእግዚአብሔር ዘይፈልጥዎ ዝነበሩ ኣፍኒንን ፊንሃስን ዝተባህሉ ካህናት ዝተነግረ ቃል እዩ። እዞም ካህናት እዚኣቶም ንእግዚኣብሔር ዝመጽእ መሥዋዕቲ ባዕሎም እናበልዑ ምስተን ናብ ቤተ እግዚአብሔር ዝመላለሳ ደናግል ዝሙት እናፈጸሙን ንእግዚአብሔር የገልግልዎ ስለ ዝነበሩ እዩ መጽሓፍ ቅዱስ “ንእግዚአብሔር ዘይፈልጡ ናይ እግዚአብሔር ኣገልገልቲ” እናበለ ዝጽውዖም።

  ነዚ እግዚአብሔር ከይፈለጡ ብድፍረት ዜገልግልዎ ዝነበሩ ሰይጣናዊ ተግባራቶም እግዚአብሔር ክዕገሦም ስለ ዘይ ከኣለ ድማ፡ ብፍልስጤማውያን ኲናት ከፊቱ ብዙኃት እስራኤላዉያንን ክልቲኦም ካህናት ኣፍኒንን ፊንሃስን ኣብቲ ውግእ ከም ዝቕተሉ ገበረ፡ ብሰንኮም ታቦት እግዚኣብሔር፡ በቶም ኣምላኽ ዘይፈልጡ ፍልስጤማውያን ተማረኸት፡ ኣቡኦም ሊቀ ካህናት ዝነበረ ኤሊ ነዚ ምስ ሰምዐ ብስምባደ ካብ ዝነበሮ ወንበር ወዲቑ ሞተ፡ ሰበይቲ ካህን ፊንሃስውን እና ሓረሰት ነዚ ሕማቕ ወረ ብምስማዓ ነቲ ዝወለደቶ ሕፃን “ኤካቦድ” ኢላ ስም ምስ ኣውፅኣትሉ ብኡ ንብኡ ዓረፈት። ኤካቦድ ማለት ድማ “ክብሪ ካብ ሕዝቢ እስራኤል ረሓቐ” ማለት እዩ /1ይ ሳሙ 4፡19-22/።

ቃል እግዚአብሔር ሕያውን መስለጥን ዘለዓለማውን ስለ ዝኾነ ግና፡ እዚ ቃል እዚ ሕጂ ኣብዚ ጊዜ እዚውን እንተ ኾነ ንዅልና ነቶም እግዚአብሔር መን ምዃኑ ከይፈለጥና ኣብ ቤቱ ነገልግል ዘለና ዝምህርን ዚግሥፅን ቃል እዩ። እሞኸ ነፍሰይ እግዚአብሔር መን ምዃኑ ፈሊጥክዮ ዲኺ እዚ ዅሉ ዓመታት ዘገልገልክዮ? ክርስቶስ መን ምዃኑ ተሓቲትኪስ ምመለስኪዶ? መንፈሳዊ ኣገልግሎት ማለት እንታይ ማለት ምዃኑስ ትፈልጢ ዲኺ? ንመን ተገልግሊ ኣለኺ? ስለ ምንታይ? ዓስብኺኸ ሰማያዊ ድዩ ዋላስ ምድራዊ? ወሪድኪ ነዚ ዅሉ ሕቶታት እሞ እንታይ ኢልኪ ኽትምልስዮ ኢኺ? ሕጂ እምበኣር ንስኺ “ሓንቲ ኻብቶም ንእግዚአብሔር ዘይፈልጡ ናይ እግዚአብሔር ኣገልገልቲ” ምዃንኪ በሪህልኪ ኣሎ።

 እወ ድኃን ዚኃለፈ ውሕጅ ይውሰዶ፡ ናይ ሕጂ ጥራይ ግበሪ። እቲ እተገልግልዮ ዘለኺ ኣምላኽ እቲ ንቑስልኺ ብቑስሉ ዝፈወሰ፡ ካብ ናይ ሰይጣን ባርነት ብሞቱ ናጻ ዜውፅኣክን ዜድኃነክን፡ ከም ሽሙ መድኃኒት ዝኾነ ኢየሱስ ክርስቶስ እዩ። ስለዚ ንስኺ ኣካል ክርስቶስ ኢኺ። ኣብ ኣካላትና ድማ ሥራሕ ወይ ድማ ጥቕሚ ዘይብሉ ክፍሊ ኣካላት የልቦን። ከምቲ ኣብ ኣካላትና ኢድ እግሪ ዓይኒ እዝኒ ኣፍንጫ ነናቶም ሥራሕን ጥቕምን ዘለዎም፡ ንስኺ ድማ ኣብ ሰብነት ክርስቶስ ከምኡ ኢኺ። መንፈሳዊ ኣገልግሎት ዝበሃል ድማ ተነሲሕካ ንእግዚአብሔር ብነፍስን ብሥጋን እናተገዛእካ ብፍቕርን ብድሌትን ሰማያዊ ዓስቢ ከም ዘለዎ ኣሚንካ እተገልግሎ ደኣ እምበር፡ ብስምዒትን ብዘይ ርድኢትን፡ ንሥጋዊ ጥቕምን ረብሓን ክትብል፡ወይ ድማ ሰባት ንኽሕጐስልካን ንኸድንቑኻን ኢልካ እትደኽሞ ድኻምን ሃለኽለኽን ኣይኮነን።

ስለዚ ሓደ ሰብ “ንባዕሉ መንፈሳዊ ኸይኮነ መንፈሳዊ ኣገልግሎት ኬገልግል ኣይክእልን እዩ”። ስለዚ ነፍሰይ ሕሰብሉ እሞ “ቤተ እግዚአብሔር እናገልገልኪስ ንባዕልኺ ጠፊእኪ! እሞ ኸ ደኣ ንባዕልኺ ዘይኮንክስ መኣስ ኢኺ ንጐይታ እተገልግሊ?” ነዚ ከማኺ ዓይነት ኣገልጋሊ ፖፕ ሺኖዳ ሣልሳይ “ምስቲ ጽቡቕ ዚሠርሕ ግና ከኣ ነፍሲ ዘይብሉ ማሽን[1]” እዮም ዘመሳስልዎ። ማሽን ጽቡቕ ይሠርሕ ንመንግሥተ ሰማያት እትኣቱ ነፍሲ ግና የብሉን። ንስኺኸ ነፍሰይ ኣብ ቤቱ ንኽንደይ ዓመት ኣገልጊልኪ? ግና ኣይተነሳሕክን ኣይቆረብክን እዚ ብዘይ ምግባርኪ ድማ መንግሥተ ሰማያት ኣይትኣትውን ኢኺ። በዚ ድማ “ምስቲ ጽቡቕ ዚሠርሕ ግና ከኣ ነፍሲ ዘይብሉ ማሽን” ማዕረ ዄንኪ ማለት እዩ።

 ጐይታውን ኣብ ወንጌል “ሰብሲ ንዅሉ ረቢሑ ነፍሱ እንተዘየድኃነ እንታይ ይጠቅም?” ክብል ገሊጽዎ ኣሎ ሉቃ 9፡25። ከምቲ ይሁዳ ኣብ ማእከል ሓዋርያት ነታ ዝተዋህበቶ ኣገልግሎት ተኃዚ ገንዘብ ተጠቒሙ ካብኣ እና ሰረቐ ኃጢአት መኻዕበቲ ዝተጠቀመላ እሞ ብሥጋን ብነፍስን ከይተጠቀመ ተሓኒቑ ነፍሱ ብምጥፋእ ሕማቕ ታሪኽ ገዲፉ ሕማቕ ኣጠፋፍኣ ዝጠፍአ፡ ከምኡ ድማ ነፍሰይ ኣብዚ ተሸይምክዮ ዘለኺ ኣገልግሎት ንኣምላኽኪ ትሰርቅዮን ትዕምጽዮን ንሥርዓቱ ተፍርስን ከይትህልዊ ሕጂ ነቒሕኪ ሕግታቱን ሥርዓታቱን ተማሃሪ እሞ ክትሕልውዮ ተጋደሊ። እቲ ኣብ ቤት ኣቡኡ ዘገልግል ዝነበረ ውሉድ ውን ኣብ ቤት ኣቡኡ እንከሎ እዩ ዝጠፍአ። እቲ ኃዉ ብጽሒቱ ኂዙ ካብ ገዛ ብምውፃእ ክጠፍእ እንከሎ፡ እቲ ምስ ኣቡኡ ዝተረፈ ድማ ኣብታ ናይ ቤተ ክርስቲያን ምሳሌ ዝኾነት ቤት ኣቡኡ እናገልገለ እንከሎ ጥፉእ እዩ ዝነበረ። ምኽንያቱ ኃዉ ካብቲ ዝጠፍኦ ምስ ተመልሰ ኣብ ክንዲ ዝሕጐስ ብኣንጻሩ “እነሆ አነ ክንድዚ ዓመት ተገዛእኩኻ፡፡ካብ ትእዛዝካውን ከቶ ኣይወፃኹን፡ ንኣይሲ ምስ ኣዕሩኽተይ ዝሕጐሰሉ መሓስእ እኳ ኣይሃብካንን፡ ነዚ ገንዘብካ ምስ ኣመናዝር ኮይኑ በሊዑ ዝወድአ ወድኻ ምስ መጸ ግና፡ ስብሕቲ ላም ሓረድካሉ” ብምባል ዝተዛረቦ ቃል ጥፉእ ከም ዝነበረ ዘረጋግጽ እዩ። ምኽንያቱ ከምቲ ጐይታና ዝመሃረና እታ ዝዓበየት ትእዛዝ “ንእግዚአብሔር ኣምላኽካ ብዅሉ ኃይልኻን ብዅሉ ልብኻን ብዅሉ ነፍስኻን ኣፍቅር፡ እታ ካልኣይቲ ንኣኣ ትመስላ ድማ ንብጻይካ ከም ነፍስኻ ኣፍቅር” ዝብላ እየን /ሉቃ 10፡27/።

 እዚ ውሉድ እዚ ግና ንእግዚአብሔር ኣቡኡ ኬገልግል እንከሎ ብፍቕሪ ኣይኮነን ዘገልግሎ ነይሩ። ነዚ መረጋገጺኡ ድማ “ተገዛእኩኻ” ዝበሎ ቃል ንኣምላኽ ምግልጋል ከም መግዛእቲ ገይሩ ምቚጻሩ “ፍቕሪ እግዚአብሔር” ከም ዘይነበሮ መረጋገጺ እዩ። ዝጠፍአ ኃዉ ተመሊሱ ኣብ ክንዲ ዝሕጐስ ንምንታይ ላም ሓሪድኩምሉ ኢሉ ምኽሳሱን ገዛ ምእታው ምእባዩን ድማ “ፍቕሪ ኃዉ ፍቕሪ ብጻይ” ከም ዘይብሉ መረጋገጺ እዩ ሉቃ 15፡11-32።

 ሎሚ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ትገብርዮ ዘለኺ ተግባራትውን ምስዚ ታሪኽ እዚ ተመሳሳሊ እዩ። ጠፊኡ ዚነበረ ኃውኺ፡ ጠፊኣ ዝነበረት ኃፍትኺ ክመጹ እንከለዉ፡ ገጽኪ ኣብ ክንዲ ዝበርህ፡ ርስቱ ከም ዝተመጠንለ ሰብ ገጽኪ ኣሲርኪ ትርእይዮም፡ ንስኺ ኣብቲ ቤት ኣቦይ ትብልዮ ቤት ኣምላኽ ነዊኅ ተመላሊስኪ ልብኺ ግና ከይተመለሰን ፍረ ከይፈረኽን ኦም ናይ ክረምቲ ዄንኪ ኪትተርፊ እንከለኺ፡ እቶም ብናትኪ ኣረኣእያ ጥፉኣት ዝነበሩ ካብ ጓይላን ካብ ደርፍን ካብ ስርቅን ካብ ዝሙትን ኣምሊጦም፡ ኢራብ ንዓይኒ ማያት ከም እትናፍቕ ንእግዚአብሔር ብልቢ ናፊቖም ብምምጻእ ኣብ ውሽጢ ሓጺር ጊዜ ካብ ናትኪ ዝበዝኅ ፍረ መንፈሳዊ ኪፈርዩ ምስ ረኣኺ፡ ዓይንኺ ደም መሊኡ፡ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ብዙኅ ጊዜ ስለ ዝተመላለስኪ ቤተ ኣምላኽ ዝያዳ እቶም ብድኅሬኺ ዝመጹ ንኣኺ ዝብጽሓኪ ኾይኑ ድማ እዩ ዝስምዓኪ።

 ነባራት ካህናት ነቶም ሓደሽቲ ዝመጹ ካህናት ክጸልእዎም ናይ ኣገልግሎት ቦታ ኪኸልእዎም፡ ነባራት መዘምራን ነቶም ሓደሽቲ ኬጨንቕዎም ኬሳድድዎም ምርኣይ ስለ ዝበዝኀ ነዚ ከም ንቡር ወሲድክዮዶ ትኾኒ? ኣይፋልክን ንዒ ተመለሲ እዚ ሕይወት ኣይህብን እዩ። ዝጠፍአ ስለ ዝተረኽበ መላእኽቲ ሰማይ ተሓጐሱ፡ ንስኺ ደኣ ናይ መን መንፈስ እዩ ኃዲርኪ ኃውኽን ኃፍትኽን ምስ ተመለሱ ምስ ተዓረዩ ምስ ዓንበቡ ምስ ፈረዩ ኣብ ልዕሊኦም ብቕንእን ብቚጥዐን ብጸለመን ትለዓሊ? ድኅረይ መጺኡ ከመይ ገይሩ ካባይ ንላዕሊ ይኸውን? ከመይ ገይራ ካባይ ንላዕሊ ትኸብር? እናበልኪውን ኣይትጨነቒ፡ ክብሪ ንዝግብኦ እዩ ዝወሃብ፡ እግዚአብሔር ከምዚ ገይሩ ኣብ ደቁ ጸጋ ስለ ዘፍሰሰ ብሕያውነቱን ብፍቕሩን ደኣ ኣመስግንዮ እምበር፡ በዚ ንምንታይ ድኅረይ መጺኦም ማዕረይን ልዕለይን ይኾኑ እናበልኪ ንፈጣሪኺ ኣይትውቀስዮ።

 “መንግሥተ ሰማያት ሕጊ ወንጌል ተስፋ ኢየሱስ ክርስቶስ ነታኽልቲ ወይኑ ሰብ ውዕለት ኪሰማማዕ ኣንጊሁ ዚወፀ በዓል ቤት እዩ ዝምሰል እሞ ቀዳሞት ዳኅሮት፡ ዳኅሮት ቀዳሞት ኪኾኑ እዮም[2]” ዝብል ከ ኣየንበብክን ዲኺ?እቲ ጐይታ ነቶም ብነግህ ዚረኸቦም ብሣልሰይቲ ሰዓት ዝረኸቦም ብሳድሰይቲ ሰዓት ብታስዐይቲ ሰዓት ዝረኸቦም ምስቶም ኣብ መወዳእታ ማለት ኣብ መበል 11 ሰዓት ዝረኸቦም ንውዕለቶም ኪኸፍሎም ዚተሰማምዖ ዋጋ ሓደ ዲናር እዩ።

 እቶም ብነግህ ዚተጸውዑ ምስቶም ኣብ መበል 11 ሰዓት ዚተጸውዑ ማዕረ ኪቕበሉ ምስ ረኣዩ፦ “ነዞም ሓንቲ ሰዓት ዚሠርሑ ዳኅሮት፡ ምሳና ምስዞም ድኻም መዓልትን ሃሩር ዝፆርና ኣደላደልካዮም እናበሉ ኣብ ልዕሊ እቲ በዓል ቤት ኣዕዘምዘሙ” ከም ዝተባህለ ኣይተዕዘምዝሚ /ማቴ 20፡11-12/።

 “ንሱ ኸኣ ንሓደ ካብኣቶም ከምዚ ኢሉ መለሰሉ፡ ዓርከይ ኣይዓመጽኩኻን ብሓደ ዲናር ዶ ኣይተሰማማዕኩኻን። ዚብጽሓካ ደኣ ኂዝካ ኺድ፡ ነዚ ዳኅራይ ድማ ክንዲ ናትካ ክህቦ ፍቓደይ እዩ። እወ ድማ ብገንዘበይ ዝደሌኹዎ ኪገብር ዶ ኣይግብኣንን እዩ? ወይስ ኣነ ሕያዋይ ስለ ዝኾንኩዶ ዓይንኻ ቀናእ እዩ? ከምኡኸስ ጽውዓት ብዙኃት እዮም፡ ኅሩያት ግና ውሑዳት እዮም እሞ ዳኅሮት ቀዳሞት ቀዳሞትውን ዳኅሮት ኪኾኑ እዮም” ኢሉ ከም ዝመለሰሉ፡ ኣምላኽና ሃብታም ስለ ዝኾነ ንዅልና ዝኣክል ምሉእ ትዕድልትን ጸጋን ኣለዎ፡ ዘዝሃበና ደኣ ተቐቢልና ነመስግን እምበር ንሱ ብዝሃበና ውህብቶ ኣብ ቤቱ ኣይንደፋፋእ።

እወ ንሱ ነቶም ቀዳሞት ማለት ካብ ሕፃንነቶም ጀሚሮም ምሉእ ዕድሜኦም ዝኣመኑ ዋጋኦም ማለት ነቲ ብእምነትን ብጥምቀትን ዝርከብ ክብሪ ሃቦም፡ ኣብ ጊዜ እርግና ዝኣመኑ መጽኡ እሞ ብእምነትን ብጥምቀትን ዝርከብ ክብሪ ሃቦም። ብዕለተ ኣቤል ዝነበሩ ብዕለተ ስቕለት ምስ ዘለዉ፡ ብዕለተ ስቕለት ዘለዉ ኸኣ ብዕለተ ኣቤል ምስ ዝነበሩ ሓደ ይኾኑ። ብኣካለ ነፍስ ዘለዉ ምስቶም ብኣካለ ሥጋ ዘለዉ፡ ብኣካለ ሥጋ ዘለዉ ኸኣ ምስቶም ብኣካለ ነፍስ ዘለዉ ሓደ ይኾኑ።

“ብተጋድሎ ቀደሙና ኣኽሊል ብምቕባል ግና ኣይቀደሙናን፡ ኣኽሊል ክብሪ ንምቕባል ሓደ ጊዜ ኪኸውን ወሰነ” ከም ዝብል ቅዱስ ዮሓንስ ኣፈወርቅ /28 ክፍሊ ተግሣፅ ዕብ 11፡40/

 ስለዚ ነፍሰይ ኣብ ቤት እግዚአብሔር እተገልግሊ ግና ኸኣ ፍቕሪ እግዚአብሔርን ምስቶም እግዚአብሔር ዘገልግሉ ኣኅዋትን ኣቦታትንውን ብፍቕርን ሰላምን ዘይትነብሪ እንተ ኾንኪ ጠፊእኪ ምህላውኪ ፍለጢ። ምድብኪ ምስቶም ንእግዚአብሔር ዘይፈልጡ ናይ እግዚአብሔር ኣገልገልቲ ዝተባህሉ ናይ ሞት ምድብ ምዃኑ ድማ ኣይትዘንግዒ።

 መኣስ እዚ ጥራይ ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ኣብ መዋእለ ስብከቱ ብተኣምራት ካብ ዜተንሥኦም ሠለስተ ሰባት ኣብነት ምስ እንወስድ “እቲ ቐዳማይ ካብ ዝመውት ኣብ መቓብር ኣርባዕተ መዓልቲ ዝገበረ ኣልኣዛር እዩ /ዮሓ 11/። ኣልኣዛር ናይቶም ካብ ቤተ እግዚአብሔር ወፂኦም ክምለሱ ይኽእሉ እዮም ኢልካ ኣብ ዘይትግምቶም ፍጹም ርኽሰትን ኃጢአትን ዝተደርበዩ እሞ ብኃይሊ ኣምላኽን ብምሕረቱን ግና ካብ ዝነበርዎ ዓዘቕቲ ወፂኦም ናብ ቤተ ክርስቲያን ዝምለሱ ምእመናን ምሳሌ እዩ። እቲ ኻልኣይ ድማ ሞይቱ ኣብ ቃሬዛ ተፀይሩ ካብ ቤቱ ዚወፅእ ዝነበረ ወዲ እታ መበለት በዓልቲ ናይን እዩ /ሉቃ 7፤12/። እዚ ድማ ናይቶም ካብ ቤተ እግዚአብሔር ክወፅኡ እንከለዉ ቤተ ክርስቲያን እትበኽየሎም ክርስቲያን ምሳሌ እዩ። ብድኅዚ ጐይታ ካብ ሞቱ ምስ ኣተንሥኦ “ነዲኡ ሃባ” /ሉቃ 7፡15/ ኢሉ ምዝራቡ ድማ፡ ከምዚ ዓይነት ሰብ ብኃይሊ ኣምላኽ ከም ዚትንሥእ እዩ ዘረድእ። ነዲኡ ሃባ ማለት ድማ ነዲኡ ቤተ ክርስቲያን ማለት እዩ፡ እቲ ምንታይ ካብ ቤተ ክርስቲያን ወፃኢ ድኅነት ስለ ዘየለ።

 እታ ሣልሰይቲ ዝሞተት ግና ኣብ ውሽጢ ቤት ኣቡኣ ምስ ሞተት ጐይታና ኸይዱ ካብ ሞት ዜተንሥኣ ወለተ ኢያኢሮስ እያ። ንሳ ድማ ናይዞም ከምዚ ኸማይ ማለት ኣብ ውሽጢ ቤት ኣቦና ዝኾነ ቤተ እግዚአብሔር ነገልግል ኣለና እናበልና ብመንፈስ ግና ዝሞትና ሰባት ምሳሌ እያ። ነዚ ድማ እዩ ጐይታ “ደቂሳ እያ ዘላ እምበር ኣይሞተትን” ዝበላ /ሉቃ 8፤52/። ካብ ሞት ምስ ኣተንሥኣ “ዝብላዕ ሃብዋ” /ሉቃ 8፤52/ ምባሉ ድማ ከምዚ ዓይነት ሰብ መንፈሳዊ መግቢ ትምህረተ ወንጌልን ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያንን እናተማህረ ቃለ እግዚአብሔር ክምገብ ከም ዘለዎ እዩ ዝገልጽ /ኣሞጽ 8፡11/። ስለዚ ነፍሰይ ንስኺውን ተንሥኢ ተበራበሪ እቲ ብርሃን ዓለም ዝተሰመየ ሓዋርያ ቅዱስ ጳውሎስ “ሕጂ ካብ ድቃስ እትበራበርሉ ዘመን ከም ዝበጽሐ ነዛ እዋን ፍለጥዋ” ብምባል ዝመዓደኪ ቃልውን ዘክሪ። ነፍሰይ መኣስ እዚ ጥራይ፡ ወዮ ንከይተስተውዕልዮ ደኣ ገዛኢ እዛ ዓለም እዚኣ ዝተባህለ ዲያብሎስ ብፍቕሪ ገንዘብ ብፍቕሪ ሽመትን ውዳሴ ኸንቱ ካብ ሰባት ብምድላይን ካልእ ንእኡ ዝኣመሰለ ሥጋዊ ነገራት እናገበረ ዓይነ ልቦናኺ ሸፊንዎ እምበር፡ ብዛዕባኺ ደኣ መኣስ እዚ ጥራይ ኮይኑ ተዘሪቡ፡ የግዳስ ከምቲ “ንጠቢብሲ ሓንቲ ቓል እያ ትኣኽሎ” ዝተበህለ እዚ ፈሊጥክዮ ዘለኺ ኣብ ተግባር እንተውዒልክዮ እኹል ስለ ዝኾነ በዛ ናይ መወዳእታ ምሳሌ ገይረ ጽሑፈይ ክዛዝም እየ።

  እዛ ናይ መወዳእታ ምሳሌ ጐይታ ብዛዕባ እታ ዓሠርተ ድሪም ነይርዋ ሓንቲ ድሪም ዝጠፍኣታ ሰበይቲ ኢና ኽንርኢ። ድሪም ማለት ሳንቲም ወይ ገንዘብ ማለት እዩ። እዛ ድሪም እዚኣ ድማ ናይ ክርስቲያን ሰብነት ምሳሌ እያ። ምኽንያቱ ከምቲ ኣብ ሳንቲም ምስሊ ናይቲ ንጉሥ ዝረአ፡ ኣባና ኣብዞም ናይ ክርስቶስ ሳንቲም ዝተመሰልና ክርስቲያን ድማ ናይ ንጉሥና ምስሊ ክረአ ይግበኦ። ናይ ክርስቶስ ስእሊ ማለት ድማ ትሕትና ፍቕሪ ትዕግሥቲ ርኅራኄ ተኣዛዝነት ዝኣመሰሉ ፍረ መንፈስ ቅዱስ ክህልወና ይግበኦ ማለት እዩ /ገላ 5፡22/። ንሕና ከምዚ እንተ ጌርና ናይ ብሓቂ ንጉሥና ክርስቶስ ኣባና ተሣዒሉ ንኣሕዛብ ስለ ዝረኣዮም ንኣካይዳናን ንሕይወትናን ርእዮም ንኣምላኽና ኬመስግናዎ እዮም። ክርስቶስውን “ነቲ ሠናይ ኣካይዳኹም ርእዮም ነቲ ኣብ ሰማይ ዘሎ ኣቦኹም ምእንቲ ከኽብርዎ ብርሃንኩም ኣብ ቅድሚ ሰብ ይብራህ” /ማቴ 5፡16/ ብምባል ምሂርና እዩ።

 

 ናይዛ ሰበይቲ እታ ሓንቲ ድሪም ኣብ ማእከል ቤታ እያ ጠፊኣ /ሉቃ 15/። እዚ ማለት ድማ ኣብ ቤት እግዚአብሔር ኣለና እናበልና ናይ ዝጠፋእና ክርስቲያን ምሳሌ እያ። መብራህቲ ኣብሪሃ ቤት ኮስቲራ ረኸበታ ይብል።፡እዚ ድማ ኣብ ውሽጢ ገዝኣ ኮይና ግና ኣብ እንዳ ጉሓፍ እያ ተረኺባ /ሉቃ 15፡8/ እዚ ማለት ድማ ኣብ ቤት እግዚአብሔር ኮይና ኣብ ርስሓትን እንዳ ጉሓፍን ዝተመሰለ፡ ነዛ ናይ ክርስቶስ ሳንቲም ዝተመሰለት ነፍስና ብጽልኢ ብቒም ብበቐል ብዓሌትነት ብዓደይ ዓድኻ ብምፍልላይ ብፖለቲካ ብመናፍቕነትን ኣርሲሕናያ ማለት እዩ። ሳንቲም እንተ ረሲሓን እንተ መሪታን ድማ ምስሊ ናይቲ ንጉሥ ክርአ ኣይክእልን። በዚ መጠን ድማ ንንጉሥና ኣባና ከይረኣ ከልኪልናዮ ጥራይ ከይኣክል ብሰንኪ እኩይ ተግባራትና ሰባት ከም ዝጸርፍዎ ንገብር። እቲ “ብሰንክኹም ስመይ ኣብ ማእከል ኣሕዛብ ይጽረፍ ኣሎ” ሮሜ 2፡24 ዝብል ቃል ድማ ብኣና ይፍጸም።

  ስለዚ ነፍሰይ ካብ እንዳ ጉሓፍ እትወፅእሉ መገዲ ጽን ኢልኪ ስምዕኒ፡ እታ ሰበይቲ መብራህቲ ወሊዓ ምስ ደለየታ እያ ክትረኽባ ዝኸኣለት። መብራህቲ ዝተባህለ ድማ ከምቲ ቅዱስ ዳዊት “ቃልካ ንእግረይ መብራህቲ ንመንገደይ ብርሃን እዩ” መዝ 119፡105 ዝበሎ መብራህቲ ቃል እግዚኣብሔር እዩ። ስለዚ ካብ ሕጂ ንኔው ብምሉእ ኃይለይ ኣብቲ ብትምህርቲ ሰንበትን ካልእ መንፈሳዊ ጉባኤታት ዝወሃብ ትምህርተ ሃይማኖትን ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያንን ክሳተፍ፡ ከምኡውን ብቅዱሳን ኣበው ዝተጻሕፉ ናይ ቤተ ክርስቲያን መንፈሳውያን መጻሕፍቲ ኬንብብን ሕይወተይ ብመንፈሳዊ ቅኔን ጸሎትን ዝተሓነጸት ክትከውን መንፈሳዊ ልምምድ ክጅምር ወሲነ እየ እሞ ኣምላኽ ይሓግዘኒ። እወ ከምዚ ገይረ ነቲ ዓስቢ ዘይብሉ ብሥጋዊ ፍልጠትን ተመኩሮን ጥራይ ተመሪሐ ዝደኽሞ ዝነበርኩ ከንቱ ድኻምን ነታ “ንእዚአብሔር ዘይ ፈልጡ ናይ እግዚአብሔር ኣገልገልቲ” እትብል መጸውዕን ፈጺመ ክድምስሶም ኣብ ክንድኡ “ገብርሔር” ማለት ሕያዋይ ኣገልጋሊ ብዝብል ስም ክትክኦም ወሲነ እየሞ ወላዲተ ኣምላኽ ብጸሎትኪ ደግፍኒ።

 ኣብ መወዳእታ እምበኣር ነፍሰይ ንዓይ ጥራይ ይጥዓመኒ ምባል ገዲፍኪ መማቐሊት ኩኒ እሞ እዚ መልእኽቲ እዚ ንኣኺ ጥራይ ዘይኮነ ንዅለን ከማኺ ዝኣመሰላ ነፍሳትውን ለግስለን፡ ንኺድ ንቕደሚት ንሰጉም ንመሃር ነንብብ እሞ ንዓምብብ: ተነሲሕና ውሽጣዊ ሰላም ክንውንን ሽዑ ብስምዒት ብዘይ ርድኢትን ምዝራብ ገዲፍና ትሑታት ህዱኣት ብፍልጠትን መንፈሳዊ መለክዕን እንዛረብን ንሕዝብናን ንቤተ ክርስቲያንናን ንኣምላኽናን ዘሐጕስን ዝጠቅምን ብዓቢይኡ ድማ ንነፍስና ሰማያዊ ዋጋ እንረኽበሉ ኣገልግሎት ክኸውን እዩ።

ምስጋና ንአብ ንወልድን ንመንፈስ ቅዱስን ንዘለዓለም ዓለም ኣሜን።